351      La anĝeloj ĉirkaŭas Kriston, ilian Sinjoron. Ili servas al Li
precipe ĉe la plenumiĝo de Lia savosendado por la homoj.

352      La eklezio honoras la anĝelojn, kiu asistas al la eklezio sur ĝia surtera pilgrimvojo, kaj kiuj protektas ĉiun homon.

353      Dio volis, ke Liaj kreitaĵoj estu diferencaj inter si, ke ili havu siajn proprajn kvalitojn, ke ili dependu unu de la alia kaj ke ili staru en Lia ordo. Li destinis ĉiujn materiajn kreitaĵojn por la bonfaro de la homaro. La homo kaj per li la tuta kreo estas destinita por la glorado de Dio.

354      Atenti la leĝojn enskribitajn en la kreo kaj la rilatojn al ili
, kiuj rezultas el la naturo de la aĵoj, estas principo de la saĝo kaj fundamento de la moraleco.

Alineo 6 • La homo“

355      “Dio kreis la homon laŭ Sia bildo, laŭ la bildo de Dio Li kreis lin; en formo de viro kaj virino Li kreis ilin” (Gen 1,27 BIB). La homo havas en la kreo unikan pozicion: li estas kreita “laŭ la bildo de Dio” (I); en sia naturo li unuigas la spiritan kun la materia mondo (II); Li estas kreita kiel “viro kaj virino” (III); Dio lin faris sia amiko (IV). (1700, 343)

I • “Laŭ la bildo de Dio”

356      De ĉiuj videblaj kreitaĵoj unike la homo “kapablas ekkoni sian Kreinton kaj ami Lin” (Gaudium et spes 12,3); li estas “surtere la sola kreitaĵo … kion Dio volis pro li mem” (Gaudium et spes 24,3); li sola estas vokita partopreni en ekkono kaj amo en la vivo de Dio. Al tiu celo li estas kreita, kaj tio estas ĉefa kialo por lia digno: (1703, 2258, 225)

“Kio estis la kaŭzo, kial Vi levis la homon al tia granda digon? La multvalora amo, kun kiu vi rigardis en Vi mem Vian kreitaĵon, kaj kun kiu Vi enamiĝis al ĝi, ĉar Vi ĝin kreis pro amo, pro amo Vi donis al ĝi naturon, kiu kapablas sperti ĝojon en Vi, la eterna bono (S-ta Katarina el Siena, dialogi 13). (295)

357      La homo havas la dignon esti persono, ĉar li estas kreita laŭ la bildo de Dio; li ne nur estas io, sed li estas persono. Li kapablas ekkoni sin, esti sinjoro super si, sin dediĉi al io en libereco kaj komenci komunon kun aliaj personoj, kaj li estas vokita pro graco al ligo kun sia Kreinto, por doni al Tiu respondon de la kredo kaj de la amo, kiun neniu alia lialoke povas doni. (1935, 1877)

358      Dio ĉion kreis por la homo , sed la homo mem estas kreita, por servi Dion, ami Lin kaj oferi al Li la tutan kreitaron: (299, 901)

“Kio estas la estaĵo, kio estas kreita en tia renomo? Tio estas la homo, la granda, admirinda viva estaĵo, kiu en la okuloj de Dio estas pli valora ol ĉiuj kreitaĵoj. Estas la homo, por kiu ĉeestas la ĉielo kaj la tero kaj la maro kaj la tuta kreitaro. Dio estimas lian savon tiom, ke Li eĉ ne delikate traktis por li Sian ununaskitan Filon. Dio ja ne hezitis ĉion fari, por ascendigi kaj sidigi la homon al Sia dekstro” (S-ta Johano Krizostomo, sermones in Genesim 2,1).

359      “Fakte klariĝas la mistero de la homo nur en la mistero de la karniĝinta vorto” (Gaudium es spes 22,1). (1701)

“La sankta apostolo Paŭlo parolas de du homoj, de kiuj devenus la homa gento: de Adamo kaj de Kristo … Paŭlo diras: ‘Adamo, la unua homo, fariĝis tera estaĵo. La lasta Adamo fariĝis vivofaranta spirito’. Tiu unua estas kreita de ĉi tiu lasta, kaj li ankaŭ ricevis de li la animon, por ke li fariĝu viva … Tiu lasta Adamo estas tiu, kiu en la formado surigis sian bildon sur la unuan. Pro tio okazis, ke li akceptis lian formon kaj ricevis lian nomon, por ke al li ne perdiĝu, kion li faris laŭ sia bildo. La unua Admo, la lasta Adamo: La unua havas komencon, la lasta ne havas finon, ĉar ĉi tiu lasta estas en vero la unua. Li ja diras: ‘Mi estas la alfa kaj la omego’ “ (s-ta Petro Krizologo, sermo 117,1-2) (388, 411)

360      La homara gento estas unueco pro sia komuna origino. Ĉar “el unu sola homo Dio faris ĉiujn homoj” (laŭ la germana Apg 17,26) . (225, 404, 775, 831, 842)

“Admirinda vidado, kiu vidigas al ni la homaron en la unueco de komuna origino en Dio … en la unueco de la naturo, ĉe ĉiuj same formata el materia korpo kaj spirita nemortebla animo; en la unueco de la senpera celo kaj de ties tasko en la mondo; en la unueco de la setlado sur la tera fundo, kies bonaĵojn utiligi ĉiuj homoj estas naturrajte rajtigitaj, por tiel vivteni kaj evoluigi sian vivon en la uneco de la natura fincelo, kio estas Dio mem, al kio strebi ĉiuj homoj estas devoligitaj; en la unueco de la rimedoj, por atingi tiun celon; … en la unueco de la elaĉetado, kiun Kristo faris por ĉiuj” (Pio la 12a, encikliko “Summi Pontifi”Catus”) .

361      Tiu “leĝo de solidareco kaj amo” (Pio la 12a, encikliko “summi Pontifi”Catus”) asertas al ni, ke ĉiu homoj vere estas fratoj kaj fratinoj ĉe ĉiu riĉa multeco de personoj, kulturoj kaj popoloj. (1939)

II • “En korpo kaj animo unu”

362      La homa persono kreita laŭ la bildo de Dio estas samtempe korpa kaj spirita estaĵo. La biblia raporto priparoligas tion per simbola lingvo, kiam ĝi diras: “Kaj Dio la Eternulo kreis la homon el polvo de la tero, kaj Li enblovis en lian nazon spiron de vivo, kaj la homo fariĝis viva animo” (Gen 2,7 BIB). La tuta homo estas volita de Dio. (1146, 2332)

363      En la Sankta Skribo la esprimo animo signifas ofte la vivon de la homo aŭ la tutan homan personon . Sed ĝi signifas ankaŭ la plej internan flankon de la homo , la plej valoran en la homo , tio, per kio la homo estas pleje laŭ la bildo de Dio; “animo” nomas la spiritan vivoprincipon en la homo. (1703)

364      La korpo de la homo partoprenas en la digno de la esto “laŭ la bildo de Dio”: homa korpo ĝi estas ja pro tio, ĉar ĝi estas animata per la spirita anino. La homa persono kiel tuto estas destinata fariĝi templo de la spirito en la korpo de Kristo . (1004)

“En korpo kaj animo unu, la homo unuigas en si per sia korpeco la elementojn de la materia mondo, kaj per tio la mondo atingas sian kulminon kaj levas sian voĉon por libera laŭdo de la Kreinto. Do la homo ne rajtas malestimi la la korpan vivon; kontraŭe li devas sian korpon estimi kiel bona kaj honorinda, kreitan de Dio kaj destinitan por la reviviĝo je la lasta tago” (Gaudium et Spes 14,1). (2289)

365      La unueco de la animo kaj de la korpo estas tiel profunda, ke oni devas rigardi la animon kiel “formo” de la korpo , tio signifas, ke la spiritoanimo kaŭzas, ke la korpo farita el materio estas viva homa korpo. Spirito kaj materio en la homo ne estas du unuigitaj naturoj, sed ilia unueco estas unusola naturo.

366      La eklezio instruas, ke ĉiu spiritoanimo rekte estas kreita de Dio – ĝi ne estas “farita” de la gepatroj – kaj ke ĝi estas nemortebla : ĝi ne perdiĝas, kiam ĝi en la morto dividiĝas de la korpo, kaj je la reviviĝo gi unuiĝas denove kun la korpo. (1005, 997)

367      Kelkfoje la animo estas diferen”Cata de la spirito. Ekzemple la s-ta Paŭlo preĝas. “Dio … vin sanktigu tute; kaj via spirito kaj animo kaj korpo estu plene konservitaj sen kulpo” ĉe la reveno de la Sinjoro (1 Tes 5,23 BIB). La eklezio instruas, ke tiu distingo ne duigas la animojn . Kun “spirito” estas dirite, ke la homo ekde lia kreo estas ordigita al supernatura celo kaj ke lia animo povas est levata pro graca al komuno kun Dio . (2083)

368      La spirita tradicio de la eklezio akcentas ankaŭ la koron en la biblia senco de la “leĝo” metita “en ilian internon” (Jer 31,33 BIB), en kiu la persono decidas por aŭ kontra Dio . (478, 582, 1431, 1764)

III • “Kiel viro kaj virino Li kreis ilin” (2331, 2336)

Di-volita sameco kaj diverseco

369      Viro kaj virino estas kreitaj, tio signifas Divolitaj, en kompleta sameco unuflanke kiel homaj personoj, aliflanke en ilia vireco kaj virineco. “Esti viro” kaj ”esti virino” estas io bona kaj Divolita: ambaŭ, la viro kaj la virino, havas neperdeblan dignon, kiu al ili estas donita de Dio, ilia kreinto . Ambaŭ, la viro kaj la virino, estas en sama maniero “laŭ la bildo de Dio”. En ilia vir-estado kaj enilia virin-estado ili respegulas la saĝecon kaj bonecon de la Kreinto.

370      Dio tute ne estas laŭ la bildo de la homo. Li estas nek viro nek virino. Dio estas pura spirito, en kiu ne povas esti genera diferenco. Sed en la “kompletecoj” de la viro kaj de la virino respeguliĝas io de la senfinaj kompletecoj de Dio: La trajtoj de patrino kaj la trajtoj de patro kaj edzo . (42, 239)

“Unu por la alia” – iu “du-unueco”

371      Unu por la alia kreitaj, la viro kaj la virino estas volitaj ankaŭ unu por la alia. La Vorto de Dio tion komprenigas al ni en diversaj lokoj de la Sankta Skribo: “Ne estas bone, ke la homo estu sola; Mi kreos al li helpanton similan al li” (Gen 2,18 BIB). Neniu el la bestoj povas esti tia helpanto por la homo . La virino, kiun Dio “konstruas” el ripo de la viro kaj gvidas al la viro, tiun feliĉigitan pri la komuneco kun ŝi elvokigas: “Jen nun ŝi estas osto el miaj ostoj kaj karno el mia karno!” (Gen 2,23 BIB). La viro malkovras la virinon kiel alia ego, kiel kunhomo. (1605)

372      La viro kaj la virino estas kreitaj “unu por la alia”, ne tiel, ke Dio ilin estus kreintaj ĉiun kiel duonan nekompletan homon. Vere Li ilin kreis kiel persona komuno, en kiu la du personoj povas esti “helpo” unu por la alia, unuflanke ĉar ili kiel personoj estas similaj unu rilate al la alia (”osto de mia osto”), aliflanke ĉar ili en sia vireco kaj virineco reciproke sin kompletigas . En la geedzeco Dio ilin unuigas tiom mallarĝe unu kun la alia, ke ili estantaj nur “unu karno” (Gen 2,24 BIB) povos pludoni la homan vivon: “Fruktu kaj multiĝu, kaj plenigu la teron” (Gen 1,28 BIB). Pludonante la homan vivon al siaj infanoj, la viro kaj la virino unike kunagas kiel edzo kaj edzino en la verko de la Kreinto . (1652, 2306)

373      Laŭ la plano de Dio la viro kaj la virino havas la vokitecon, kiel “administrantoj” dungitaj de Dio “submetiĝi” al si la teron. Tiu patronado ne rajtas esti detruiga despoteco. Kreitaj laŭ la bildo de la Kreinto, kiu “amas ĉion ekzistantan” (Saĝ 11,24 BIB), la viro kaj la virino estas vokitaj partopreni en la Dia providenco por la aliaj kreitoj. Pro tio ili estas responsaj por la mondo, kiun Dio fidis al ili. (307, 2415)

IV • La homo en la paradizo

374      La unua homo estas kreita kiel bona estaĵo kaj metita en amikecon kun sia Kreinto kaj en harmonion kun si mem kaj kun la ĝin ĉirkaŭanta kreitaro. Nur per la grandiozeco de novkreado en Kristo tiu amikeco kaj harmonio povas esti superataj. (54)

375      La eklezio aŭtentike interpretas la simbolikon de la biblia lingvo de la Nova Testamento kja de la Tradicio kaj instruas, ke niaj pragepatroj Adamo kaj Eva estis instalitaj en iun originan staton de “sankteco kaj justeco” (Konzilio de Trento, dekreto pri la origina peko, kanono 1: Denzinger-Schönmetzer 1511). Tiu graco de la origina sankteco estis “partopreno en la Dia vivo” . (1997)

376      Per la radiado de tiu graco la homa vivo en ĉiu rilato estis fortigita. Tiom longe, kiom la homo restis en mallarĝa ligo kun Dio, li devis nek morti nek suferi . La interna harmonio de la homa persono, la harmonio inter edzo kaj edzino kaj la harmonio inter la unua homoparo kaj la tuta kreitaro estis la stato de la tielnomata “prajusteco”. (1008, 1502)

377      La “potenco” super la mondo, donita de Dio al la homo dekomence, efikis unue en la homo kiel potenco pri si mem. La homo estis en sia tuta estaĵo sana kaj ordigita, ĉar li estis libera de la triobla avido , kiu lin faris servisto de la volupto, de la avido al teraj bonaĵoj, kaj de la mempretendo kontraŭ la direktivoj de la racio. (2514)

378      Estas signo de intimeco kun Dio, ke Dio metas la homon en la “ĝardenon” . Tie vivas la homo, “por ke li prilaboradu ĝin kaj gardu ĝin” (Gen 2,15 BIB). La laboro estas por la viro kaj la virino ne servuto , sed kunlaboro kun Dio en la kompletigo de la videbla kreo. (2415, 2427)

379      Tiu tuta harmonio de la prajusteco, kiun la plano de Dio antaŭvidis por la homo, detruiĝis per la peko de la pragepatroj.

MALLONGE

380      “Homon laŭ Via bildo Vi kreis, kaj al li Vi komisiis la regadon de la tuta mondo, tiel ke, obeante sole al Vi, la Kreanto, li estru ĉiujn estaĵojn” (Roma Meslibro, kvara Eŭkaristia Preĝo 118).

381      La homo estas antaŭdestinita, zorge redoni la bildon de la homiĝinta Di-Filo - “bildo de la nevidebla Dio” (Kol 1,15 BIB), por ke Kristo estu la unuenaskito de multaj fratoj kaj fratinoj .

382      La homo estas “en korpo kaj animo unu” ( <la kredoinstruo diras, ke la spirita, nemortebla animo estas kreita rekte de Dio.

283      Dio kreis la homon ne sola; ĉar dekomence “en formo de viro kaj virino Li kreis ilin” (Gen 1,27 BIB), kies interligo efikas la unuan formon de komunumo (Gaudium et spes 12,4).

284      La revelacio ekkonigas al ni la staton de la prasankteco kaj de la prajusteco de viro kaj virino antaŭ la peko. Ilia amikeco kun Dio originis en la beateco de ilia ĉeesto en la paradizo.

ALINEO 7 • LA PEKOFALO

385      Dio estas senfine bona kaj ĉiuj Liaj verkoj estas bonaj. Sed neniu evitas la sperton de la sufero, de la naturaj malbonoj - kiuj ŝajnas esti ekkoneblaj kun la limoj de la kreitaĵoj - kaj ĝenerale neniu povas eviti la problemon de la morale malbona. De kie venas la malbono? “Mi demandis pri la origino de la malbono, sed troviĝis neniu elirejo”, diris la S-ta Aŭgusteno (confesiones 7,7,11), kaj lia dolora serĉado trovos sian elirejon nur en la konvertiĝo al la viva Dio. “La mistero de maljusteco” (2 Tes 2,7 BIB) malkovriĝas ja nur en la lumo de la “mistero de la pieco” . La en Kristo okazinta revelacio de la Dia amo samtempe montras la grandecon de la peko kaj la supergrandecon de la graco . Kiam ni demandas pri la origino de la malbono, ni devas direkti la rigardon de nia kredo al tiu, kiu sole estas ties venkinto . (309, 457, 1848, 539)

I • Kie la peko grandiĝis, tie la graco supergrandiĝis

La realeco de la peko

386      En la historio de la homoj la peko ĉeestas. Oni vane klopodus ne percepti ĝin, aŭ per aliaj nomoj signi tiun malhelan realecon. Por kompreni, kio estas la peko, oni unue devas rigardi la pli profundan interligon de la homo kun Dio. Se oni rezignus vidi tiun kunligon, la malbono ne estus senmaskigita en sia vera esenco - kiel rifuzo de Dio, kiel opozicio kontraŭ Li - kvankam ĝi daŭre pezus sur la vivo kaj en lahistorio de la homo. (1847)

387      Kio estas la peko, precipe la prapeko, oni vidas nur en la lumo de la Dia revelacio. Tiu donacas al ni ekkonon de Dio, sen kiu oni ne povas klare ekkoni la pekon kaj sen kiu oni estas tentata, taksi la pekon nur kiel kresko-ĝeno, psika malforteco, eraro aŭ deklari ĝin nur kiel necesa sekvo de malĝusta sociostrukturo. Oni ekkonas nur, ke la peko estas misuzo de la libereco, kiun Dio donas al Siaj raciaj kreitaĵoj, se oni antaŭe ekkonas tion, al kio Dio destinis la homon, por ke li povas ami Lin kaj sin reciproke. (1848, 1739)

La prapeko - esenca kredovero

388      Kun la progreso de la revelacio ankaŭ la realeco de la peko estas heligata. Kvankam la Di-popolo de la Malnova Testamento sub la lumo de la libro Genesis en la tie rakontita historio pri la pekofalo iel ekkonis la realan homan staton, la Di-popolo ne povis kompreni la lastan sencon de ĉi tiu historio; tiu lasta senco nur aperas klare en la lumo de la morto kaj resurekto de Jesuo Kristo . Oni devas koni Kriston kiel fonto de la graco, por “pruvi la mondon kulpa rilate pekon” (Joh 16,8 BIB) revelaciante tiun, kiu estas redemptita de la peko. (431, 208, 359, 729)

389      La instruo pri la prapeko estas kvazaŭ la “dorsa flanko” de la evangelio, ke Jesuo estas la savanto de ĉiuj homoj, ke ĉiuj bezonas la savon, kaj ke la savo estas oferata al ĉiuj danke al Jesuo. La eklezio havanta “la sencon de Kristo” klare konscias, ke oni ne povas tuŝi la revelacion de la prapeko sen demandigi la misteron de Kristo. (422)

La rakonto de la pekofalo

390      La rakonto pri la pekofalo utiligas bildan lingvon, sed ĝi priskribas pra-eventon, kiu okazis je la komenco de la historio de la homoj . La revelacio donas al ni la kredo-certecon, ke la tuta homo-historio estas karakterizita per la prapeko, kiun niaj pragepatroj volonte estis farintaj . (389)

II • La falo de la anĝeloj

391      Malantaŭ la decido de niaj pragepatroj al malobeo staras la deloga kontraŭ-Dia voĉo , kiu pro envio faligas en la morton . La Skribo kaj la Tradicio vidas en tiu estaĵo falintan anĝelon, kiu estas nomata satano aŭ diablo . La eklezio instruas, ke li unue estis anĝelo kreita bona de Dio. “La diablo kaj la aliaj demonoj ja estis kreitaj bonaj laŭ ilia naturo, sed ili fariĝis mem malbonaj per si mem” (4a Koncilio en la Laterano je 1215, ĉapitro 1 “de fide “Catolica”: Denzinger-Schönmetzer 800). (2538)

392      La Skribo parolas pri peko de la falintaj angeloj . Ilia “pekofalo” konsistas en la libera decido de tiuj kreitaj spiritoj, kiuj rifuzis Dion kaj Lian regnon funde kaj nerevokeble. Ni rimarkas reeĥon de tiu ribelado en tio, kion la tentano diras al niaj pragepatroj: “Vi estos kiel Dio” (Gen 3,5 BIB). La diablo estas “Pekulo dekomenca” (1 Joh 3,8 BIB), la “patro de la mensogo”(Joh 8,3 BIB). (1850, 2482)

393      Pro la nervokebla karaktero de ilia decido kaj ne pro difekto de la senfina Dia kompato la peko de la anĝeloj ne povas esti pardonata. “Estas por ili post la rifuzo neniu pento, same kiel por la homo post la morto” (S-ta Johano el Damasko de fide orthodoxa 2,4). (1013-1037, 1022)

394      La Skribo atestas la pereigan influon de tiu, kiun Jesuo nomas “homomortiganto de la komenco” (Joh 8,44 BIB) kaj kiu eĉ provis devojigi Jesuon de la enditeco, kiun Li ricevis de la Patro . “La Filo de Dio elmontriĝis, por ke li detruu la farojn de la diablo” (1 Joh 3,8 BIB). La plej fatala de tiuj verkoj estis la mensoga delogo, kiu kaŭzis, ke la homo ne obeu Dion. (538-540, 550, 2846-2849)

395      La potenco de la diablo ne estas senfina. Li estas nur kreito; ja potenca, ĉar li estas pura spirito, sed tamen nur kreito: li ne povas malebligi la kreadon de la regno de Dio. La satano laboras sur la mondo pro malamo kontraŭ Dio kaj kontraŭ ties en Jesuo Kristo fundita regno. Lia agado efikas malbonajn spiritajn kaj nerekte eĉ psikajn difektojn al ĉiu homo kaj ties socio. Kaj tamen tiu lia agado estas allasata per la Dia providenco, kiu kondukas la mondon fortoplene kaj milde samtempe. Ke Dio allasas la agadon de la diablo estas granda mistero, sed “ni scias, ke por tiuj, kiuj amas Dion, ĉio kunlaboras al bono” (Rom 8,28 BIB). (309, 1673, 412, 2850-2854)

III • La prapeko

La provo de la libereco

396      Dio kreis la homon laŭ Sia bildo kaj li prenis lin en Sian amikecon. Kiel spirita-animita estaĵo povas la homo vivi tiun amikecon nur en libera subordigo sub Dio. Tio havas sian esprimon en tio, ke al la homo estas malpermesate manĝi de la arbo pri la ekkono de bono kaj malbono, “ĉar en la tago, en kiu vi manĝos de ĝi, vi mortos” (Gen 2,17 BIB). Tiu “arbo pri la ekkono de bono kaj malbono” memorigas simbole al la netransigebla fronto, kiun la homo kiel kreitaĵo libere devas akcepti kaj fide devas atenti. La homo dependas de la Kreinto, li estas sub la disponado de la leĝoj de la kreo kaj de la moralaj normoj, kiuj regulas la uzadon de la libereco. (1730, 311, 301)

La unua peko de la homo

397      (1707, 2541) Tentita de la diablo, la homo en sia koro lasis morti (1850) la fidon al sia Kreinto, misuzis sian liberecon kaj ne obeis al la ordono de Dio. Tio estis la unua peko de la homo . Poste ĉiu peko fariĝas malobeo kontraŭ Dio kaj manko de fido al Lia boneco. (215)

398      En tiu peko la homo sin mem preferis rilate al Dio kaj tiel malestimis Dion: li decidiĝis por si mem kontraŭ Dio, kontraŭ la bezonoj de lia propra kreit-estado kaj tiel kontraŭ sia propra bonfarto. Starigita en la staton de la sankteco la homo estis destinita esti komplete “Diigita” de Dio en la majesto. Tentita de la diablo la homo volis “esti kiel Dio” , sed “sen Dio kaj ne antaŭ Dio kaj ne laŭ Dio” (S-ta Maksimo la konfesoro, ambiguorum liber).

399      La Skribo montras la fatalajn sekvojn de tiu unua malobeo. Adamo kaj Eva perdas tuj la gracon de la origina sankteco . Ili timas Dion , kiun ili faras por si karikaturon de Dio, kiu estas ĵaluze atenta pri Siaj privilegioj .

400      La harmonio, kiun ili ricevis de la origina justeco, estas detruita; la regado de la spiritaj kapabloj de la animo super la korpo estas rompita ; la unueco inter viro kaj virino submetatas tensiojn ; iliaj rilatoj estas markitaj per avido kaj despoteco. Ankaŭ la harmonio kun la kreitaro estas rompita: la videbla kreitaro fariĝis fremda kaj malamika por la homo . Pro la homo la kreitaro estas “submetita al efemereco” en servuto. Fine okazos la sekvo, kiu por la kazo de la malobeo eksplicite estis antaŭdirita: La homo “reiros al la grundo, el kiu li estas prenita” . La morto eniros en la hom-historion . (1607, 2514, 602, 1008)

401      Ekde tiu unua horo induas vera peko-tajdo la mondon: Kaino murdas sian fraton Abelon ; pro la peko la homoj ĝenerale malboniĝas ; en la historio de Izraelo la peko ofte videblas - precipe kiel malfideleco rilate al la Dio de la interligo kaj kiel malobeo de la mosea leĝo, kaj eĉ post la elaĉetado per Kristo ankaŭ la kristanoj pekas multvarie . La Skribo kaj la Tradicio de la eklezio ĉiam denove memorigas pri tio, ke okazas pekado kaj ke tio ĝenerale estas disvastigita en la historio de la homaro. (1865, 2259, 1739)

“Kio al ni estas konata pro la Dia revelacio, konformas kun la spertado mem. Ĉar la homo ekkonas sin, kiam li rigardas en sian koron, ke li inklinas al la malbono kaj estas implikita en multvariaj malbonoj, kiuj ne povas veni de iu bona Kreinto. Ofte li rifizas ekkoni Dion kiel sian originon; Li trarompas tiel ankaŭ la decan etendiĝon al lia eterna celo, samtempe ankaŭ lian tutan ordon rilate al si mem kiel ankaŭ rilate al la aliaj homoj kaj rilate al ĉiuj kreitaĵoj (Gaudium et spes 13,1).

Sekvoj de la peko de Adamo por la homaro

402      Ĉiuj homoj estas envolvitaj en la pekon de Adamo. La s-ta Paŭlo diras: “per la malobeo de unu fariĝis la multaj, [tio estas ĉiuj homoj] pekuloj”(Rom 5,19 BIB). “Per unu homo la peko eniris en la mondon, kaj la morto per la peko, kaj tiel la morto atingis ĉiujn homojn pro tio, ke ĉiuj pekis” (Rom 5,12 BIB). Kontraŭ la universaleco de la peko kaj de la morto metas la apostolo la universalecon de la savo en Kristo: “kiel per unu eraro venis juĝo al ĉiuj homoj ĝis kondamno, tiel same per unu justaĵo venis la donaco al ĉiuj homoj ĝis la pravigo de vivo” (Rom 5,18 BIB). (630, 605)

403      Konekse kun la s-ta Paŭlo la eklezio ĉiam instruas, ke la senmezura mizero pezanta sur la homaro, kaj la einklino de la homoj al la malbono kaj al la morto ne estas kompreneblaj sen la interligiteco kun la peko de Adamo kaj kun la cirkonstanco, ke tiu transdonis al ni unu pekon, de kiu ni ĉiuj estas trafitaj jam ekde la naskiĝo kaj kiu estas “la morto de la animo” . Pro tiu credocerteco la eklezio donas la bapton por la pardono de la pekoj eĉ al malgrandaj infanoj, kiuj ne faris personan pekon . (2606, 1250)

404      Kial la peko de Adamo fariĝis la peko de liaj posteuloj? La tuta homaro estas en Adamo “kiel la korpo de individua homo” (s-ta Tomaso el Akvino, quæstiones disputatæ de malo 4,1). Pro tiu “unueco de la homara gento” ĉiuj homoj estas implikitaj en la pekon de Adamo, kiel ĉiuj estas inkluditaj en la justecon de Kristo. Sed la transdono de la prapeko estas mistero, kiun ni ne tute povas kompreni. Per la revelacio ni ja scias, ke Adamo ricevis la originan sanktecon kaj justecon ne por si sola, sed por la tuta homara naturo. Adamo kaj Eva cedantaj al la tentanto faras tiel personan pekon, sed tiu peko trafas la homaran naturon, kiun ili poste pludonas en la falita stato . Ĝi estas peko, kiu estas pludonata per generado al la tuta homaro, tio estas per la pludonado de homara naturo, al kiu mankas la origina sankteco kaj justeco. Pro tio la prapeko estas “peko” en metafora senco; ĝi estas peko, kiun oni “kunricevis”, sed ne faris, cirkonstanco, ne ago. (360, 50)

405      Kvankam “propra al ĉiu” la prapeko havas ĉe neniu posteulo de Adamo la karakteron de persona peko. La homo ja malhavas la originan sanktecon kaj justecon, sed la homa naturo ne estas tute detruita, sed tamen lezita en siaj naturaj fortoj. Ĝi estas subigita al la racia malforteco, al la sufero kaj al la regado de la morto kaj gi inklinas al la peko; tiun inklinon al la malbono oni nomas “koncupiscenco”. La bapto donanta la gracovivon de Kristo forigas la prapekon kaj direktas la homon denove al Dio, sed la konsekvencoj por la naturo, kiu estas malforta kaj inklina al la malbono, restas en la homo kaj devigas lin al spirita batalo. (2515, 1264)

406      La instruo de la eklezio pri la pludonado de la prapeko estis klarigita precipe en la 5-a jarcento, precipe sub la impulso de la antipelagiana pensado sub la s-ta Aŭgusteno, kaj en la 16-a jarcento okaze de la defendo kontraŭ la reformacio. Pelagio opiniis, la homo povas jam sole per la naturaj fortoj de sia libera volo gvidi morale bonan vivon sen bezoni la gracohelpon de Dio, kaj tiel li limigis la influon de la Adama peko al tio de malbona ekzemplo. Kontraŭe la unuaj reformantoj instruis, ke la homo estus funde en malordo pro la prapeko kaj ke lia libereco estus detruita. Ili identigis la de ĉiu homo hereditan pekon kun la inklino al la malbono, la konkupiscenco, kiu laŭ ili estas nevenkebla. La eklezio pritraktis la sencon de la revelacio pri la prapeko precipe je 529 en la dua Sinodo de Oranĝo kaj je 1546 en la Koncilio de Trento .

Forta batalo …

407      La instruo pri la prapeko - lige kun la instruo pri la elaĉeto per Kristo - donas klaran vidon kiel fartas la homo kaj lia agado en la mondo. Per la peko de la pragepatroj la diablo atingis certan dominadon super la homo, kvankam la homo restas libera. La prapeko gvidas al “servuto de la potenco de tiu, kiu ‘havis la potencon de la morto, tio estas de la diablo’ (Heb 2,14 BIB)” (Koncilio de Trento, dekreto pri la prapeko, kanono 1: Denzinger-Schönmetzer 1511). Pretervidi, ke la homo havas vunditan naturon inklinantan al la malbono, gvidas al malbonaj eraroj en la edukado, en la politiko, en la socia agado kaj en la moraleco. (2015, 2852, 1888)

408      La sekvoj de la prapeko kaj de ĉiuj personaj pekoj de la homo metas la mondon kiel tuto en pekan staton, kiu kun la evangelisto Johano povas esti nomata “la peko de la mondo” (Joh 1,29 BIB). Kun tiu esprimo oni nomas la negativan influon, kiun sur la homon faras la komunumaj situacioj kaj la sociaj strukturoj, kiuj eliris el la peko de la homo . (1869)

409      Tiu drama situacio de la “tuta mondo”, kiu “kuŝas en la malbonulo” (1 Joh 5,19 BIB) , faras la vivo de la homoj al batalo: (2516)

“La tutan historion de la homoj regas dura batalo kontraŭ la potencoj de la malhelo, batalo, kiu komencis jam en la komenco de la mondo kaj kiu laŭ la vortoj de la sinjoro daŭros ĝis la lasta tago. La homo entirita en tiun batalon devas daŭre klopodi sekvi la bonon, kaj li ne sen grandaj klopodoj povas atingi la unuecon kun Dia gracohelpo” (Gaudium et spes 37,2).

IV • “Vi ne lasis lin en la potenco de la morto”

410      Post sia falo la homo ne estis forigita de Dio. Kontraŭe, Dio lin vokas kaj mistere anoncas al li la venkon super la malbono kaj la levon el lia falo. Ĉi tiu loko de la libro Genezo estas nomata “protoevangelio”, ĉar ĝi estas la unua anonco de la elaĉetonta Mesio, kaj de batalo inter la serpento kaj la virino, kaj de la fina venko de posteulo de la virino. (55, 705, 1609, 2568)

411      La kristana Tradicio vidas en tiu loko la anoncon de la “nova Adamo” , kiu per Sia “obeo ĝis la morto de la kruco” (Fil 2,8 BIB) la malobeon de Adamo pli ol plibonigas . Cetere multaj ekleziaj patroj kaj instruistoj vidas la patrinon de Kristo en la “nova Eva” anoncita en la “protoevangelio”. Ŝi ricevis unike kiel unua la avantaĝon de la venko de Kristo super la peko: ŝi estis nelezite konservita kontraŭ la prapeka makulo , kaj ŝi neniel pekis surtere dum ŝia tuta vivo pro aparta Dia graco . (359, 615, 491)

412      Sed kial Dio ne malhelpis la unuan homon peki? La s-ta Leo la Granda respondas: “Pli valora estas tio, kion ni ricevis per la nemortebla graco de la Sinjoro, ol kion ni estis perdintaj per la envio de la diablo (sermones 73,4). Kaj la s-ta Tomaso el Akvino: “Ankaŭ post la peko restas la ebleco de altenigo de la naturo. Dio ja nur toleras la malbonon por ekigi el ĝi ion pli bonan: ‘Kie la peko fariĝis potenca, la graco fariĝis grandega’ (Rom 5,20 BIB). Pro tio oni kantas ĉe la benado de la paska kandelo: ‘Ho feliĉa ŝuldo, kiu meritis havi tiom grandan Elaĉetanton!’ ” (summa theologiæ 3,1,3 ad 3) (310, 395, 272, 1994)

MALLONGE

413      “Ĉar Dio ne faris la morton, nek ĝojas je la pereo de la vivantoj … Sed pro la envio de la diablo la morto eniris la mondon” (Saĝ 1,13; 2,24 BIB).

414      La satano aŭ la diablo kaj la aliaj demonoj iam estis anĝeloj, sed ili falis, ĉar ili libervole rifuzis servi al Dio kaj al Ties decido. Ilia decido kontraŭ Dio estas definitiva. Ili klopodas entiri la homon en sian ribeladon kontraŭ Dion.

415      “Kvankam fundita de Dio en justeco, la homo tuj je la komenco de la historio sub la konsilo de la malbonulo misuzis sian liberecon, sin levante kontraŭ Dion kaj volante atingi sian celon ekster Dio” (Gaudium et spes 13,1).

416      Per sia peko Adamo kiel unua homo perdis sian originan sanktecon kaj justecon, kiun li estis ricevinta de Dio ne nur por si mem, sed por ĉiuj homoj.

417      Adamo kaj Eva transdonis al siaj posteuloj la homan naturon lezitan per la unua peko, do mankantan la originan sanktecon kaj justecon. Tiu manko estas nomata “prapeko”.

418      Pro la prapeko la homa naturo estas malfortigita en siaj fortoj, subigita al nescio, al sufero kaj al la potenco de la morto kaj inklina al la peko. Tiu inklino nomiĝas “konkupiscenco”.

419      “Ni firme tenas laŭ la koncilio de Trento, ke la prapeko kune kun la homa naturo estas transigita per la generado kaj ne nur ekzemple per imitado, kaj ke ĝi enloĝas en ĉiu homo kiel al li propra” (Credo de la Di-pololo 16).

420      La venko de Kristo super la peko donis al ni pli bonajn bonaĵojn ol tiuj, kiujn la peko forprenis de ni. “Kie la peko plimultiĝis, tie la graco multe pli superabundis” (Rom 5,20 BIB).

421      “Laŭ la kredo de la kristanoj la mondo estas fondita kaj subtenata de la amo de la Kreinto. La mondo ja staras sub la servuteco de la peko, sed ĝi fariĝis liberigita de Kristo, la krucumita kaj resurektinta, per la rompado de la potenco de la malbono (Gaudium et spes 2,2).

Dua ĉapitro

MI KREDAS JE JESUO KRISTO,

UNUNASKITA FILO DE DIO

La bona mesaĝo: Dio sendis Sian Filon

422      “Kiam venis la pleneco de la tempo, Dio elsendis Sian Filon, el virino naskitan, sub leĝo naskitan, por reaĉeti tiujn, kiuj estas sub la leĝo, por ke ni ricevu la filadopton” (Gal 4,4-5 BIB). Tio estas “la bona mesaĝo de Jesuo Kristo, la Filo de Dio” : Dio vizitis Sian popolon ; Li plenumis la anoncon, kiun Li donis al Abrahamo kaj al ties posteuloj ; Li faris multe pli, ol oni iam rajtis atendi; Li sendis Sian “amatan Filon” . (389, 2763)

423      Ni kredas kaj konfesas: Jesuo el Nazareto, judo, naskita en Betlehemo de Izraela filino je la tempo de la reĝo Herodo la Granda kaj de la imperiestro Aŭgusto, profesie ĉarpentisto, kaj ekzekutita en Jerusalemo sur la kruco dum la regado de la imperiestro Tiberio sub la guberniestro Pontio Pilato, estas la homiĝinta eterna Filo de Dio. Li “eliris de Dio” , “descendis de la ĉielo” , “venis en la karno” . Ĉar “la Vorto fariĝis karno kaj loĝis inter ni, kaj ni vidis lian gloron, gloron kvazaŭ de la solenaskita de la Patro, plena de graco kaj vero ... El lia pleneco ni ĉiuj ricevis, gracon post graco”. (Joh 1, 14.16 BIB).

424      Per la graco de la Sankta Spirito movita kaj allogita de la Patro ni kredas kaj konfesas de Jesuo: “Vi estas la Mesio, la Filo de la viva Dio” (Mat 16,16 BIB). Sur la rokon de tiu kredo, kiun la s-ta Petro konfesis, Kristo konstruis Sian eklezion . (683, 552)

“por ke mi prediku la neesploreblan riĉon de Kristo” (Efe 3,8 BIB)

425      La pludonado de la kristana kredo okazas unue en la predikado de Jesuo Kristo: ĝi gvidu al la kredo je Li. De la komenco la disĉiploj brulis pro deziro prediki Jesuon: “ni ne povas ne paroli pri tio, kion ni vidis kaj aŭdis” (Ago 4,20 BIB). Kaj ili invitas la homojn de ĉiuj tempoj eniri en la ĝojon de sia komunumo kun Kristo: (850, 858)

“Tion, kio estis de la komenco, kion ni aŭdis, kion ni vidis per niaj propraj okuloj, kion ni rigardis kaj niaj manoj palpis, koncerne la Vorton de vivo. Kaj la vivo elmontriĝis, kaj ni vidis kaj atestas kaj anoncas al vi la vivon, la eternan vivon, kiu estis ĉe la Patro kaj montriĝis al ni. Kion ni vidis kaj aŭdis, tion ni anoncas al vi, por ke vi ankaŭ havu kunulecon kun ni. Nia kunuleco estas kun la Patro kaj kun Lia Filo Jesuo Kristo. Ĉi tion ni skribas, por ke nia ĝojo kompletiĝu” (1 Joh 1,1-4 BIB).

Kristo estas la mezo de la kateĥizo

426      “En la kerno de la kateĥisado esence ni trovas personon, Jesuon Kriston, unusola Filo de la Patro …, kiu suferis kaj mortis por ni kaj kiu nun por ĉiam vivas por ni kiel la Resurektinto … Kateĥizadi signifas … montri en la persono de Jesuo Kristo la tutan eternan planon de Dio, kiu plenumiĝas en tiu persono. Kateĥizadi estas la klopodo kompreni la signifon de la agoj kaj vortoj de Kristo kaj de la signoj faritaj de Li (“Catechesi tradendæ 5). “Celo de la kateĥizo” estas, la homojn “meti en vivounuecon kun Jesuo Kristo: Li sola povas gvidi al la amo de la Patro en la Sankta Spirito, kaj al ni doni partoprenon en la vivo de la Sanktega Trinitato (samloke). (1698, 513, 260)

427      “En la kateĥizo nur Kristo, la karniĝinta Vorto kaj la Dia Filo, estas instruata - kaj ĉio alia vidante al Li. Kaj Kristo sola estas instruisto, ĉiu alia nur tiel, kiel li pludonas la vorton de Kristo kaj tiel ebligas al Kristo instrui per lia buŝo … Ĉiu kateĥizisto devus povi apliki por si mem la misterajn vortojn de Jesuo: ‘Mia instruado estas ne mia, sed Ties, kiu min sendis’ (Joh 7,16 BIB)” (“Catechesi tradendæ 6) (2145, 876)

428      Mi tasko: “Por ke mi gajnu Kriston”, pro tio mi devas unue serĉi “la superecon de la scio de Kristo Jesuo”; pro tio mi devas estis preta, rigardi “ĉion kiel rubon, por ke mi gajnu Kriston, kaj estu trovata en Li”. Mia tasko estas “por ke mi sciu Lin kaj la potencon de Lia releviĝo kaj la kunulecon en Liaj suferoj”, esti formata de Lia morto, por “atingi la releviĝon el la mortintoj” (Flp 3,8-11 BIB).

429      Ĉi tiu ama ekkono de Kristo vekas la deziron anonci, “evangelizadi” kaj gvidi aliajn al la Jes de la credo de Jesuo Kristo. Samtempe estas sentata la deziro, ekkoni tiun kredon ĉiam pli bone. Pro tio estas prezentataj la aŭtoritataj titoloj de Jesuo: Kristo, la Filo de Dio, la Sinjoro (artiklo 2). Poste la credo konfesas la ĉefajn misterojn de la vivo de Kristo: Lia homiĝon (artiklo 3), Lia pasĥon (artikloj 4 + 5) kaj fine Lian gloradon (artikloj 6 kaj 7). (851)

Artiklo 2 •   “KAJ JE JESUO KRISTO,

                LIAN UNUNASKITAN FILON,

                NIAN SINJORON”

I • Jesuo

430      “Jesuo” signifas en la hebrea lingvo “Dio savas”. En la anonco de la Sinjoro la anĝelo Gabrielo donas al Li la nomon Jesuo, kiu diras, kiu Li estas, kaj samtempe, por kio Li estas sendita . Ĉar neniu povas “pardoni pekojn”, neniu “ol la Unu Dio” (Mar 2,7 BIB), estas Li Tiu, Kiu en Jesuo, Lia homiĝinta eterna Vorto, “savos Sian popolon de ĝiaj pekoj” (Mat 1,21 BIB). Dio do kunigas en Jesuo Sian tutan sav-efikadon por la homoj. (210, 402)

431      En la historio de la savo Dio ne limiĝas al tio, liberigi Izraelon el la “sklavodomo” (Rea 5,6 BIB) eldukante ĝin el Egiptujo. Li savas Izraelon ankaŭ el ties peko. Ĉar la peko ĉiam estas ofendo de Dio , nur Li povas liberigi de ĝi . Pro tio Izraelo, kio ĉiam pli konsciiĝas pri la ĝenerala disvastiĝo de la peko, trovas la savon nur en tio, ke ĝi alvokas la nomon de la savo-Dio . (1850, 1441, 388)

432      La nomo de Jesuo diras, ke la nomo de Dio ĉeestas en la persono de Lia Filo . Li homiĝis por definitive liberigi ĉiujn de la pekoj. Jesuo estas la Dia nomo, kiu sole alvenigas savon . Li povas nun esti vokata de ĉiuj, ĉar Dio tiom unuiĝis kun ĉiuj homoj per la enkarniĝo de Lia Filo, ke “ne estas sub la ĉielo alia nomo, donita inter homoj, per kiu ni devas esti savitaj” (Ago 4,12 BIB) . (589, 2666, 389, 161)

433      La nomo de la Savo-Dio estis vokata por la satisfakcio de la pekoj de Izraelo nur unufoje jare de la ĉefpastro, kiam li aspergis la fermoplaton de la Plejsanktejo per la sango de la oferobesto . La fermoplato estis la loko de la ĉeesto de Dio . Kiam la s-ta Paŭlo diras pri Jesuo: Lin “Dio antaŭdifinis kiel repacigilon per fido en Lia sango” (Rom 3,25 BIB), li opinias per tio, ke en ties homonaturo “estis Dio en Kristo, repacigante la mondon al Si” (2 Kor 5,19 BIB). (615)

434      La resurekto de Jesuo gloras la nomon de la Savo-Dio , ĉar de nun manifestas la nomo Jesuo plene kaj tute la majestan potencon de la nomo, “kiu estas super ĉia nomo” (Flp 2,9 BIB). La malbonaj spiritoj timas lian nomon , kaj la disĉiploj de Jesuo faras miraklojn en lia nomo , ĉar ĉio, kion ili petas la patron en lia nomo, estas koncedita al ili . (2812, 2614)

435      La nomo de Jesuo estas la koro de la kristana preĝado. La liturgia preĝado finas per la formulo “per [Jesuo] Kristo, [Vian Filon], nian Sinjoron …” La “Ave Maria” pintas en “benata estas la frukto de via sino, Jesuo”. La orient-eklezia koropreĝo, la tielnomata Jesuo-preĝo, tekstas: “Sinjoro Jesuo Kristo, Filo de Dio, komapatu min pekulon!” Multaj kristanoj mortas, kiel la s-ta Johana d’Arko, kun la vorto “Jesuo” sur la lipoj . (2667-2668, 2676)

II • Kristo

436      “Kristo” estas la greka vorto por la hebrea esprimo “Mesio”, kio signifas “la oleita”. Ĝi estiĝas la propra nomo de Jesuo pro tio, ĉar Jesuo komplete plenumas la Dian sendadon, kion signifas “Kristo”. Ĉar en Izraelo estis en la nomo de Dio unktitaj la homoj, kiuj estis ordigitaj de la Sinjoro por ricevita sendado. Tio okazis ĉe la reĝoj , ĉe la sacerdotoj kaj en maloftaj kazoj ĉe la profetoj . Antaŭ ĉio tio devus okazi ĉe la Mesio, kion Dio sendos, por definitive starigi Sian regnon . La mesio estos unktata per la spirito de la sinjoro samtempe al reĝo kaj sacerdoto , sed ankaŭ al profeto . Jesuo plenumis en Sia trifoja ofico la mesian esperon kiel sacerdoto, profeto kaj reĝo. (690, 695, 783, 711-716)

437      La anĝelo anoncas al la paŝtistoj la naskiĝon de Jesuo, la por Izraelo anoncita Mesio: “Hodiaŭ estas naskita por vi, en la urbo de David, Savanto, kiu estas Kristo, la Sinjoro” (Luk 2,11 BIB). Dekomence Jesuo estas tiu, “kiun la Patro konsekris kaj sendis en la mondon”, ĉar Li estis koncipita en la virga sino de Maria kiel “sankta” . Josefo estas petata de Dio, akcepti Marian kiel sian edzinon - “ĉar tio, kio naskiĝos de ŝi, estas per la Sankta Spirito” -, por ke Jesuo, “kiu estas nomata la Kristo”, estu naskata de la virino de Jozefo kiel mesia posteulo de Davido (Mat 1,16 BIB) . (525, 486)

438      La ordino de Jesuo kiel Mesio manifestas Lian Dian sendadon. “La nomo Jesuo signifas tiun, kiu unktas, tiun, kiu estas unktata, kaj la oleadon mem, per kiu li estas unktata. Sed unktas la Patro, estas unktata la Filo en la Spirito, kiu estas la oleado” (S-ta Ireneo, Adversus hæreses 3,18,3). Lia eterna mesia oleado estis pulikigita en la tempo de Lia surtera vivo okaze de Lia bapto per Johano, kiam Dio Lin unktis “per la Sankta Spirito kaj potenco” (Ago 10,38 BIB), “por ke li estu montrita al Izrael” (Joh 1,31 BIB) kiel ties Mesio. Liaj verkoj kaj Liaj Vortoj manifestas, ke Li estas “la Sanktulo de Dio” . (727, 535)

439      Multaj judoj, kaj eĉ unuopaj paganoj dividintaj ties espero, ekkonis en Jesuo la karakerizaĵojn de la mesia “filo de Davido”, kiun Dio anoncis al Izraelo . Jesuo toleris la titolon Mesio, sur kiun Li havis pretendon , sed ne senrezerve, ĉar tiu titolo estis miskomprene, ĉar parto de la kunvivantoj komprenis ĝin tro home, eĉ politike . (528-529, 547)

440      Jesuo allasis ja la mesian konfeson de Petro, kiu lin ekkonis kiel mesio, sed Li tuj aldonis la anoncon pri la suferoj atendantaj la homofilon . Li revelaciis, ke Lia mesia reĝeco kuŝas kaj en Lia Dia deveno kiel homofilo, “kiu malsupreniris de la ĉielo” (Joh 3,13 BIB) , kaj en Lia elaĉeta senditeco kiel suferanta Di-servisto: “la Filo de homo venis, ne por esti servata, sed por servi, kaj por doni sian vivon kiel elaĉeton por multaj” (Mat 20,28 BIB) . Pro tio la vera senco de Lia reĝeco estos publikigata erst de sur la kruco . Erst post Lia releviĝo Lia mesia reĝeco povos esti anon”Cata de Petro antaŭ la Dia popolo: “kun certeco do sciu la tuta domo de Izrael, ke tiun Jesuon, kiun vi krucumis, Dio faris Sinjoro kaj Kristo” (Ago 2,36 BIB). (552, 550, 445)

III • La ununaskita Filo de Dio

441      “Dio-Filo” en la Malnova Testamento estas titolo, kiu estas donita al la anĝeloj , al la elektita popolo , al la infanoj de Izraelo kaj al ties reĝoj . Ĝi signifas adopta Fileco, kiu inter Dio kaj Ties Kreito faras aparte intiman ligon. Kiam la anoncita Mesio-Reĝo estas nomata “Filo de Dio” , tiam tio laŭ la vorta senco de tiu teksto ne nepre signifas, ke li estas pli ol nura homo. Tiuj, kiuj volas signifi Jesuon kiel la Mesion de Izrael , eble volas per tio ne pli diri .

442      Tio ne validas por Petro, kiam li konfesas Jesuon kiel “la Mesion, la Filon de la viva Dio” , ĉar tiu respondas solene: “ne karno kaj sango tion malkaŝis al vi, sed mia Patro, kiu estas en la ĉielo” (Mat 16,17 BIB). Same diras Paŭlo vide al sia konvertiĝo sur la vojo al Damasko: “Sed kiam bonvole plaĉis al Dio, kiu el la ventro de mia patrino apartigis min kaj per Sia graco min vokis, por malkaŝi en mi Sian Filon, por ke mi prediku lin inter la nacianoj: mi ne konsiliĝis kun karno kaj sango …” (Gal 1,15-16 BIB). “Kaj en la sinagogoj li tuj proklamis Jesuon, ke li estas la Filo de Dio” (Ago 9,20 BIB). Tiu konfeso estis dekomence la centro de la apostola kredo . Petro kiel unua konfesis tiun kredon kiel fundamenton de la eklezio . (552, 424)

443      Petro povis ekkoni la transcendan karakteron de la Di-Fileco de Jesuo, la Mesio, pro tio, ĉar Jesuo tiun precize komprenigis. Al la demando de Liaj akuzantoj: “Vi do estas la Filo de Dio?” Jesuo respondis antaŭ la sinedrio: “Vi diras, ke mi estas” (Luk 22,70 BIB) . Jam longe antaŭe Li konfesis Sin kiel la “Filo”, kiu konas la Patron kaj kiu diferenciĝas de la “servistoj”, kiujn Dio sendis jam pli frue al Sia popolo , kaj kiu staras eĉ pli alta ol la anĝeloj . Li diferencigis Sian Filecon de tiu de la disĉiploj dirante neniam “nia Patro” , krome por komisii al ili: “Tiel vi preĝu: Nia Patro” (Mat 6,9 BIB). Jes, Li klare diferencis: “mia Patro kaj via Patro” (Joh 20,17 BIB). (2786)

444      Kiel la evangelioj rakontas, en du solenaj momentoj, en la bapto kaj en la transfiguriĝo de Kristo, aŭdiĝas la voĉo de la Patro, kiu Lin nomas Sian “amatan Filon” . Jesuo nomas Sin la Dia “ununaskita [unugenerita] Filo” (Joh 3,16 BIB) kaj asertas tiel Sian eternan praekzistadon . Li postulas fidi “al la nomo de la solenaskita Filo de Dio” (Joh 3,18 BIB). Tiu kristana konfeso aperas jam en la elvoko de la kapitano vide de la surkruce pendanta Jesuo: “vere ĉi tiu viro estis Filo de Dio!” (Mar 15,39 BIB). Ĉar erst en la pasĥa-mistero la kredanto povas doni al la titolo “Filo de Dio” sian plenan signifon. (536, 554)

445      Post la resurekto de Jesuo aperas Lia Dio-Fileco en la potenco de Lia glorata homonaturo: li estas “difinita Filo de Dio en potenco laŭ la Spirito de sankteco per la releviĝo de la mortintoj” (Rom 1,4 BIB) . Do la apostoloj povas konfesi: “ni vidis Lian gloron, gloron kvazaŭ de la solenaskita de la Patro, plena de graco kaj vero” (Joh 1,14 BIB). (653)

IV • Sinjoro

446      En la greka traduko de la libroj de la Malnova Testamento [LXX] la neeldirebla nomo JHWH, sub kiu Dio Sin revelaciis , redonitas per “Kyrios” [Sinjoro]. “Sinjoro” fariĝas do la uzata nocio por la Dieco de la Dio de Izrael. En tiu strikta senco utiligas la Nova Testamento la titolon “Sinjoro” por la Patro, sed samtempe - kaj tio estas la novaĵo - por Jesuo, kiu tiel estas agnoskata kiel Dio . (653)

447      Jesuo mem utiligas kovrite ĉi tiun titolon, kiam Li diskutas kun la fariseoj pri la senco de la psalmo 110 . Ekzplicite Li utiligas la titolon “Sinjoro” en la parolado kun la disĉiploj . Dum Lia tuta publika vivo montras Liaj agoj, ke Li estas Sinjoro super la naturo, la malsanoj, la demonoj, la morto kaj la peko, kaj ke Li do posedas Dian potencon. (209, 548)

448      Homoj turniĝantaj al Jesuo en la rakontoj de la evangelioj tre ofte Lin nomas “Sinjoro”. En tiu titolado montriĝas la respekto kaj la fido de tiuj, kiuj proksimiĝas al Jesuo atendante de Li helpon kaj sanigon . Kiam ĝi estas inspirita de la Sankta Spirito, parolas el tiu alparolo la ekkono de la Dia mistero de Jesuo . En la renkontiĝo kun la resurektinta Jesuo tiu alparolado fariĝas adorado: “Mia Sinjoro kaj mia Dio!” (Joh 20,28 BIB). “Sinjoro” tiam ricevas sonon de amo kaj inklino, kiuj en la kristana tradicio ĉiam kunsonos: “Estas la Sinjoro!” (Joh 21,7 BIB). (208, 683, 641)

449      La unuaj kredokonfesoj de la eklezio donas al Jesuo dekomence la Dian dignotitolon “Sinjoro” . Per tio ili diras, ke la potenco, la honoro kaj la gloro, kiuj decas al Dio, ankaŭ decas al Jesuo , ĉar Li estas “Di-simila” (Flp 2,6 BIB). La Patro publikigis tiun regantodignon de Jesuo resurektigante Lin el la mortintoj kaj levante Lin en Sian majestecon . (461, 653)

450      De la komenco de la kristana historio la eldiro, ke Jesuo estas Sinjoro de la mondo kaj de la historio , signifas ankaŭ, ke la homo submetu sian personan liberecon al neniu surtera potenco, sed unusole al Dio la Patro kaj al la Sinjoro Jesuo Kristo: Ne Cezaro estas “la Sinjoro” . “La eklezio kredas …, ke en ĝia Sinjoro kaj Majstro estas troveblaj la ŝlosilo, la centro kaj la celo de la tuta homohistorio” (Gaudium et spes” 10,2) . (668-672, 2242)

451      La titolo “Sinjoro” donas al la kristana preĝo siajn karakterizajn trajtojn. Ni pensu pri la preĝo-invitado: “La Sinjoro estu kun vi” aŭ pri la preĝo-fino “per Jesuo Kristo … nian Sinjoron” aŭ pri la fidoplena kaj esperplena voko “Maran atha” [la Sinoro venas] aŭ “Marána tha” [Venu, Sinjoro] (1 Kor 16,33 BIB). “Amen. Venu Sinjoro Jesuo!” (Apo 22,20 BIB). (2664-2665, 2817)

452      La nomo “Jesuo” signifas “Dio savas”. La infano de la virgulino Maria estas nomata “Jesuo”, “ĉar Li savos Sian popolon de ĝiaj pekoj” (Mat 1,21 BIB). “Ne estas sub la ĉielo alia nomo, donita inter homoj, per kiu ni devas esti savitaj” (Ago 4,12 BIB).

453      “Kristo” signifas “Oleito”, “Mesio”. Jesuo estas la Kristo, ĉar “Dio sanktoleis Jesuon per la Sankta Spirito kaj potenco” (Ago 10,38 BIB). Li estis “tiu, kiu estas la venonto” (Luk 7,19 BIB), la “espero de Izraelo” .

454      “Filo de Dio” eldiras la unikan, eternan rilaton de Jesuo Kristo al Dio, Lia Patro: Li estas la ununaskita Filo de la Patro , ja vere Dio mem . Por estis kristano oni devas kredi, ke Jesuo Kristo estas la Filo de Dio .

455      “Sinjoro” signifas la Dia regpotenco. Jesuon konfesi kaj voki kiel Sinjoron signifas kredi je Lia Dieco. “Neniu povas diri: Jesuo estas Sinjoro, krom per la Sankta Spirito (1 Kor 12,3 BIB).

ARTIKOLO 3 •  “JESUO KRISTO KONCIPIĜIS PER LA SANKTA SPIRITO, NASKITA DE LA VIRGULINO MARIA”

ALINEO 2 •   LA FILO DE DIO FARIĜI HOMO

I • Kial la Vorto fariĝis karno”

456   Ni respondas konfesante kun la kredo de Niceo-Konstantinopolo: “Kiu por ni homoj kaj por nia savo descendis de la ĉieloj. Kaj per la Sankta Spirito Li enkarniĝis el Maria, la Virgulino, kaj fariĝis homo” .

457   La Vorto fariĝis carno, por repacigi nin kun Dio kaj savi nin: Dio “amis nin, kaj sendis Sian Filon kiel repacigon pro niaj pekoj” (1 Joh 4,10 BIB). Ni scias, ke “la Patro sendis la Filon, por ke Li estu la Savonto de la mondo” (1 Joh 4,14 BIB), “ke Li elmontriĝis, por forigi la pekojn” (1 Joh 3,5 BIB): (607)

“Bezoniĝis kuracisto de nia malsana naturo; bezoniĝis levanto de la falinta homo; bezoniĝis viviganto de la perdintoj de la vivo; bezoniĝis regvidanto al la bono por tiuj, kiuj estis rabitaj pri la rilato kun la bono; la en mallumo kovrito aspiris la alvenon de la lumo; la kaptito deziris savanton, la ligito elaĉetanton, la de la sklava jugo premito liberiganton. Ĉu tio estas aferoj tro malgravaj kaj tro bagatelaj, ke ili ne rajtintus destini Dion, descendi kiel kuracisto al vizito de la homa naturo, post kiam ja la homaro troviĝis en tiel priplorinda kaj mizera stato?” (S-ta Gregoro el Nyssa, oratio “Catechetica 14). (385)

458   La Vorto fariĝis karno, por ke ni tiel ekkonu la Dian amon. “La amo de Dio elmontriĝis en ni tiel: ke Dio sendis en la mondon Sian solenaskitan Filon, por ke ni vivu per Li“ (1 Joh 4,9 BIB). “Ĉar Dio tiel amis la mondon, ke Li donis Sian solenaskitan Filon, por ke ĉiu, kiu fidas al Li, ne pereu, sed havu la eternan vivon” (Joh 3,16 BIB). (219)

459   La Vorto fariĝis karno, por fariĝi por ni modelo de la sankteco: “metu sur vin mian jugon, kaj lernu ĉe mi …” (Mat 11,29 BIB). “Mi estas la vojo kaj la vero kaj la vivo; neniu venas al la Patro krom per mi” (Joh 14,16 BIB). Kaj sur la monto de la transfiguriĝo ordonas la Patro: “aŭskultu lin” (Mar 9,7 BIB) . Jesuo estas la modelego de la feliĉ-anoncoj kaj la normo de la nova leĝo: “vi amu unu la alian tiel same, kiel mi vin amis” (Joh 15,12 BIB). Tiu amo postulas sin mem oferi en Lia imitado . (520, 823, 2012, 1717, 1965)

460   La Vorto fariĝis karno, por doni al ni “fariĝi partoprenantoj en la Dia naturo” (2 Pet 1,4 BIB); “Pro tio la Vorto de Dio fariĝis homo, kaj la Filo de Dio fariĝis homofilo, por ke la homo enprenu en sin la Vorton de Dio kaj fariĝu Filo de Dio, akceptita kiel infano” (s-ta Ireneo, adversus hæreses 3, 19, 1). La Vorto de Dio “fariĝis homo, por ke ni Diiĝu” (s-ta Athanasius, de incarnationes 54,3). “Ĉar la ununaskita Filo de Dio volis doni al ni partoprenon en Sia Dieco, li akceptis nian naturon, fariĝis homo, por fari Diajn la homojn” (s-ta Tomaso el Akvino, opusculum 57 in festo Corporis Christi 1). (1265, 1391, 1988)

II • La homiĝo

461   La la parolmaniero de la s-ta Johano (“Verbum” caro factum est - la Vorto fariĝis karno”: (Joh 1,14 BIB) la eklezio nomas la okazaĵon, ke la Filo de Dio akceptis homan naturon, por en ĝi efiki nian savon, “enkarniĝo” [karno-fariĝo aŭ homiĝo]. En himno atestita ĉe la s-ta Paŭlo la eklezio prikantas misteron de la karniĝo: (653, 661, 449)

“Tiu sama spirito estu en vi, kiu estis ankaŭ en Kristo Jesuo, kiu, estante en la formo de Dio, ne rigardis kiel ŝatindaĵon la egalecon kun Dio, sed sin malplenigis, alprenante la formon de sklavo, fariĝante laŭ la bildo de homoj; kaj troviĝinte laŭfigure kiel homo, li sin humiligis kaj fariĝis obeema ĝis morto, eĉ ĝis la morto per kruco” (Flp 2,5-8 BIB) .

462   La letero al la Hebreoj diras al la sama mistero:

“Tial, venante en la mondon, Kristo diris: oferojn kaj donacojn Vi ne deziras, sed korpon Vi preparis por mi; Bruloferojn kaj pekoferojn Vi ne ŝatis. Tiam mi diris: Jen mi venis … por plenumi Vian volon, ho Dio” (Heb 10,5-7; Psa 40,7-9 LXX kondukante[deutsch; anführend]).

463   La kredo je la fakta homiĝo de la Filo de Dio estas la decida signo de la kristana kredo: “Jen kiel vi ekkonas la Spiriton de Dio: ĉiu spirito, kiu konfesas, ke Jesuo Kristo venis en la karno, estas el Dio” (1 Joh 4,2 BIB). Tio estas dekomence la ĝoja konvinko de ls eklezio. Ĝi prikantas “la grandan misteron de nia kredo”: “Tiu, kiu elmontriĝis en la karno” (1 Tim 3,16 BIB). (90)

III • Vera Dio kaj vera homo

 464   La tute unika kaj sola okazaĵo de la homiĝo de la Filo de Dio ne signifas, ke Jesuo estas parte Dio kaj parte homo aŭ ke li estus la rezulto de neklara intermiksado de Dieca kaj homeca. Jesuo estas vera Dio kaj vera homo. Dum la unuaj jarcentoj la eklezio devis defendi kaj klarigi tiun kredoveron kontraŭ misklarigaj herezoj. (88)

465   La unua herezoj malkonfesis malpli la Diecon de Kristo ol Lian veran homecon [gnostika doketismo]. Jam en la tempoj de la apostoloj akcentis la kristana kredo la veran homecon de la Filo de Dio, kiu “venis en la karno” Sed jam en la 3a jarcento devis la eklezio aserti en koncilio kunveninta en Antioĥio kontraŭ Paŭlo el Samosaia, ke Jesuo estas Filo de Dio per la naturo kaj ne per adopto. La Unua Ekumena Koncilio, la koncilio de Niceo, konfesis je 325, ke la Filo de Dio estas “generita, ne kreita, samsubstanca [homooúsios] kun la Patro (kredokonfese de Nicea: Denzinger-Schönmetzer 125). Ĝi anatemis Arion, kiu instruis “la Filo de Dio estus el nenio” (Koncilio de Nicäa, Epistola synodalis ad Aegiptios: Denzinger-Schönmetzer 130) kaj “el alia substanco aŭ esenco” ol la Patro (Kredokonfeso de Niceo: Denzinger-Schönmetzer 126). (242)

466   La nestoriana herezo vidis en Kristo homan personon ligitan kun la Dia persono de la Filo de Dio. Kontraŭ tiu herezo konfesis la s-ta Cirilo el Aleksandrio kaj la Tria Ekumena Koncilio kunveninta je 431 en Efeso, “ke la Vorto, unuiginta kun Si mem laŭ hipostazo [persono] la animiĝintan karnon dotitan kun raci-talentita animo, … homiĝis” (Koncilio de Efeso, Epistula II Cyrilli Alexandrini ad Nestorium: Denzinger-Schönmetzer 250). La homa naturo de Kristo havas neniun alian subjekton ol la Dia persono de la Filo de Dio, kiun li akceptis kaj jam okaze de la koncipiĝo al si proprigis. Pro tio la sama koncilio proklamis, ke Maria koncipante la Filon de Dio en sia sino vere fariĝis “Dinaskintino”, “ne ĉar la naturo de la Vorto respektive Lia Dieco elprenintus la komencon de Sia estado el la sankta Virgulino, sed ĉar la racie animita Sankta Korpo estas naskita el ŝi; kun tiu unuiĝis la Vorto laŭ la hipostazo [persono], kaj tial oni diras de Li, ke Li estas naskita laŭ la karno” (samloke: Denzinger-Schönmetzer 251). (495)

467   La tielnomataj monofizitoj asertas, en Kristo la homa naturo finiĝintus ekzisti, kiam ĝi estis akceptita de Lia Dia Persono, la Filo de Dio. Kontraŭ tiu herezo deklaris je 451 la Kvara Ekumena Koncilio de Kalcedono:

“En la posteulado de la sanktaj patroj ni ĉiuj un-anime instruas, konfesi nian Sinjoron Jesuon Kriston kiel unusaman Filon; la sama estas kompleta en la Dieco kaj la sama estas kompleta en la homeco; la sama estas vera Dio kaj vera homo kun racidotita animo kaj korpo; la sama estas samsubstanca kun la Patro en la Dieco, kaj samsubstanca kun ni en la homeco, ‘en ĉio simila al ni krom la peko’ . Unuflanke la sama laŭ la Dieco estas generita el la Patro, aliflanke la sama laŭ la homeco estas naskita en la lastaj tagoj por ni kaj por nia savo el Maria, la virgo [kaj] Dinaskintino.

Unusama estas Kristo, la ununaskita Filo kaj Sinjoro, kiu estas ekkonita en du naturoj nemiksitaj, nevariablaj, nedividitaj kaj nedivideblaj, kaj pro la unuado de la diferencoj nenie la diferenco de la naturoj estas nuligita, male la aparteco de ĉiu de ambaŭ naturoj restas gardata kaj unuigita en unusola persono kaj en unusola hipostazo” (kredokonfeso; Denzinger-Schönmetzer 301-302).

468   Post la koncilio de Kalcedono kelkaj konceptis la homan naturon de Kristo kiel iu memstara persono. Kontraŭ ili la Kvina Ekumena Koncilio de Konstantinopolo je 553 konfesis rilate al Kristo “unu sola hipostazo [persono] …, kiu estas la Sinjoro Jesuo Kristo, unu de la sankta Triuuo” (2a Koncilio de Konstantinopolo, Sesio 8a, Kanono 4: Denzinger-Schönmetzer 424). Ĉio sur la homonaturo de Kristo do estas alskribota al Lia Dia Persono kiel la vera portanto , ne nur de la mirakloj, sed ankaŭ de la mizeroj kaj eĉ la morto, ĉar nia “en la karno krucumita Sinjoro Jesuo Kristo estas vera Dio kaj Sinjoro de la gloro kaj unu de la plejsankta Triunuo” (samloke, kanono 10: Denzinger-Schönmetzer 423). (254, 616)

469   La eklezio konfesas tiel, ke Kristo nedivideble estas vera Dio kaj vera homo. Li estas vere la Filo de Dio, homiĝinta, nia frato, kaj tio sen fini esti nia Sinjoro: (212)

“Li restas, kio Li estis, kaj kion li estos”, kanta la roma liturgio (Liturgia Horo, Antifono de la “benedikto” de la alta festo de la Dipatrino Maria) . Kaj la liturgio de la S-ta Johano Krizostomo proklamas kaj kantas: “Ho unugenita Filo kaj Vorto de Dio, kvankam senmorta, vi dignis pro nia savo, akcepti karnon de la s-ta Dipatrino kaj ĉiam virga Maria. Vi fariĝi homo sen variacio kaj krucumiĝis, ho Kristo, Dio; Vi detruis la morton per via morto; Vi estas unu de la Plejsankta Trinitato, glorata kun la Patro kaj kun la Sankta Spirito; savu nin!” (Tropariono “Ho monogenis”).

IV • Kiel la Filo de Dio estas homo

470   Ĉar en la karniĝo, tiu mistera unuiĝo “la homa naturo estis akceptita, ne nuligita! (Gaudium et spes 22, 2), la eklezio vidis sin urĝita en la paso de la jarcentoj konfesi la plenan veron de la homa animo de Kristo kun Siaj raciaj kaj volaj agadoj kiel ankaŭ kun Sia homa korpo. Sed samteme ĝi devis memori, ke la homa naturo de Kristo apartenas al la Dia Persono de la Filo de Dio, de kiu ĝi estas akceptita. Ĉio, kion Kristo en Sia Persono estas kaj faras, estas kaj faras “Unu el la Trinitato”. La Filo de Dio kontrubuas do al Sia homonaturo sian propran personan estadon en la Triniato. En Sia animo kiel en Sia korpo do Kristo home esprimas la vivon de la Plejsankta Trinitato : (516, 626)

“Ĉar Li, la Filo de Dio … kun homaj manoj … laboris, kun homa spirito pensis, kun homa volo agadis, kun homa koro amis. Naskita de Maria, la Virgulino, vere Li fariĝis unu el ni, en ĉio sama al ni escepte de la peko” (Gaudium et spes 22,2) (2599)

La homa animo kaj la homa ekkonado de Kristo

471   Apolinaro de Laodicea asertas, ke en Kristo anstataŭis la vorto la lokon de la animo aŭ de la spirito. Kontraŭ tiu eraro la eklezio konfesis, ke la eterna Filo akceptis ankaŭ racidotitan homan animon . (363)

472   Tiu homa animo, kiun la Filo de Dio akceptis, estas dotita kun vere homa ekkon-kapablo. Tio ne povas esti senfina: ĝi montriĝas en la historiaj cirkonstancoj de ĝia estado en spaco kaj tempo. Pro tio la Filo de Dio homiĝinta volis progresi “en saĝeco kaj staturo kaj en graco” (Luk 2,52 BIB). Li volis tion ekkoni, kion oni devas lerni kiel homo per spertado . Tio estis konforma al Lia libervola akceptado de la “servo-staturo” .

473   Samtempe esprimiĝis en tiu vere homa ekkonado de la Filo de Dio la Dia vivo de Lia Persono . “La homa naturo de la Filo de Dio konis kaj montris en si mem - ne de si mem, sed pro sia unuiĝo kun la Vorto - ĉion, kio apartenas al Dio” (S-ta Maksimo la Konfesanto, quaestiones et dubia, q. I, 67). Tio validas unue pri la senpera, intima kono, kion la homiĝinta Di-Filo havis de Sia Patro . La Filo montras ankaŭ en Sia homa ekkonado Dian komprenon de la kaŝitaj pensoj de la homa koro . (240)

474   Ĉar Kristo estis unuigita en la persono de la homiĝinta Vorto kun la Dia saĝeco, Lia homa ekkonado sciis plene kaj tute pri la eternaj decidoj, kiujn malkovri Li estis veninta . De tio, kion Li tiurilate konfesas ne ekkoni , Li deklara aliloke, ke Li ne estas komisiita, malkovri ĝin.

La homa volo de Kristo

475   Laŭ tio la eklezio konfesis sian kredon sur la Sesa Ekumena Koncilio pri tio, ke Kristo nature posedas du manierojn de la volado kaj agado - Dian kaj homan -. Tiuj ne resistas unu kontraŭ la alia, sed ili tiel kunagas, ke la homiĝinta Vorto obee al Sia Patro kiel homo ĉion volis, kion ĝi kiel Dio kune kun la Patro kaj la Sankta Spirito decidintis . La homa volo de Kristo estas “obeema kaj ne rifuzas kaj ne kontraŭas, sed subordiĝas al Sia Dia kaj ĉiopova volo” (Tria Koncilio de Konstantinopolo je 681, sesio 18a, “Definitio de duabus in Christo voluntatibus et operationibus”: Denzinger-Schönmetzer 556). (2008, 2824)

La vera korpo de Kristo

476   Ĉar la Vorto fariĝis karno kaj akceptis veran homo-naturon, Kristo “en la korpo estis limigita” . Sekve la homa vizaĝo de Jesuo “staras antaŭ la okuloj” . En la Sepa Ekumena Koncilio la eklezio ekkonis kiel rajtigite, Kriston montri sur sanktaj bildo. (1159-1162, 2129-2132)

477   La eklezia ankaŭ ekkonis jam dekomence, ke ni vidas “en la videbla figuro de la elaĉetanto la nevideblan Dion” (Roma Meslibro, prefaco de Kristnasko). Efektive la individuaj karakterizaĵo de la korpo de Kristo esprimas la Dian personon de la Di-Filo. Tiu alproprigis al si ĉiam pli la trajojn de sia homa korpo, ke oni rajtas ilin adori sur sankta bildo, ĉar la kredanto adoranta Lian bildon “adoras en ĝi la personon de la bildita” (Dua Koncilio de Niceo, Act. 7a, “Definitivo de sacris imaginibus”: Denzinger-Schönmetzer 601). (1159-1163, 2129-2132)

La koro de la homiĝinta Vorto

478   Dum Sia vivo, en Sia morto-timo sur la Olivarbo kaj en Siaj suferoj Jesuo konis kaj amis nin ĉiujn kaj ĉiun el ni individue kaj fordonis Sin por ni: “La Filo de Dio min amis kaj sin fordonis por mi” (Gal 2,20 BIB). Li amis nin ĉiujn kun homa koro. Pro tio la plej sankta koro de Jesuo, kio estas traborita por niaj pekoj kaj pro nia sava , “estas rigardata kiel prefera ekkonilo kaj simbolo por tiu ... amo, per kiu la Dia elaĉetanto daŭre amas la eternan Patron kaj ĉiujn homojn” (Pio la 12a, Enzikliko “Haurietis aquas”: Denzinger-Schönmetzer 3924) 3812. (487, 368, 2669, 766)

MALLONGE

 479   Je la de Dio fiksita tempo la unugenita Filo de la Patro, la eterna Vorto kaj Esencobildo de la Patro fariĝis karno: sen perdi la Dian naturon Li akceptis la homan naturon.

480   Jesuo estas vera Dio kaj vera homo en la unueco de Lia Dia persono; pro tio Li estas la unusola peranto inter Dio kaj la homoj.

481   Jesuo Kristo havas du naturojn, la Dian kaj la homan; ili ne estas miksitaj unu kun la alia, sed unuigitaj en la unika persono de la Filo de Dio.

482   Ĉar Kristo estas vera Dio kaj vera homo, Li havas homan racion kaj homan volon. Tiuj staras en kompleta harmonio kun Lia Dia racio kaj kun Lia Dia volo, kiujn Li havas komune kun la Patro kaj kun la Sankta Spirito, kaj ili estas subordigitaj al ili.

483   La inkarnacio [homiĝo] estas la mistero de la mirakla uniĝo de la Dia kaj la de homa naturoj en la unu persono de la Vorto.

ALINEO 2 • “… EMPFANGEN

                              DURCH DEN HEILIGEN GEIST,

                              GEBOREN

                              VON DER JUNGFRAU MARIA”

I • Empfangen vom Heiligen Geist …

484   La anonco al Maria malfermas la “pleneco de la tempo” (Gal 4,4 BIB): La anoncoj realiĝas, la preparoj estas finitaj. Maria estas vokita, akcepti tiun, en kiu “la tuta pleneco de la Dieco korpe” loĝos (Kol 2,9 BIB). La Dia respondo al tiu demando: “kaj Maria diris al la anĝelo: Kiel estos tio, ĉar mi ne konas viron?” (Luk 1,34 BIB) atentigas al la potenco de la Spirito: “La Sankta Spirito venos sur vin” (Luk 1,35 BIB). (461, 721)

485   La senditeco de la Sankta Spirito estas ĉiam ligita kun tiu de la Filo kaj ordigita al ĝi . La Sankta Spirito estas sendita por sanktigi kaj Die fruktigi la sinon de la virgulino; Li, kiu “estas Sinjoro kaj vivigas”, Li efikas, ke ŝi akceptas la eternan Filon de la Patro, kiu el ŝi akceptas la homan naturon. (689, 723)

486   La unugenita Filo de la Patro, kiu estas akceptita kiel homo en la sino de la virgulino Maria, estas “Kristo”, tio signifas oleita per la Sankta Spirito , ekde la komenco de Lia homa estado, ankaŭ se tio estas publikigita nur paŝpaŝe: unue al la paŝtistoj , poste al la saĝuloj el la oriento , al Johano la Baptisto kaj al la disĉiploj . La tuta vivo de Jesuo publikigas, ke Lin “Dio sanktoleis per la Sankta Spirito kaj potenco” (Ago 10,38 BIB). (437)

II • … naskita el la virgulino Maria

487   Kion la katolika kredo kredas kaj instruas de Maria, baziĝas sur la kredo al Kristo; sed ĝi ankaŭ heligas la kredon al Kristo. (963)

La antaŭdestino de Maria

488   “Dio sendis Sian Filon” (Gal 4,4 BIB). Por al Tiu “prepari korpon” (Heb 10,5 BIB), laŭ la volo de Dio kunagu kreito en libereco. Por la tasko esti patrino de Sia Filo elektis Dio jam antaŭ eterno filinon de Izraelo, junan judinon el Nazaret en Galileo, virgulinon, kiu estis “fianĉinigita kun viro, kies nomo estis Jozef, el la domo de David; kaj la nomo de la virgulino estis Maria (Luk 1,26-27 BIB).

“La Patro de la mizerikordo volis, ke la antaŭdestinita patrino diru sian koncipan jes, ke tiel virino kontribuu al la vivo, kiel iam virino kontribuis al la morto” (“Lumen Gentium” 56)

489   Dum la tuta Malnova Interligo la vokiteco de Maria estis preparita per la senditeco de sanktaj virinoj. Spite al ŝia malobeo jam komence estis promesita al Eva, ke ŝi havos posteulon, kiu venkos la malbonulon kaj estos la patrino de ĉiuj vivantoj . Kontraŭ ĉia homa supozo Dio elektis tion, kio estas rigardata kiel senpova kaj malforta , por montri, ke Li restas fidela al Sia promeso: Anna, la patrino de Samuel , Debora, Rut, Judit kaj Ester kaj multaj aliaj virinoj. Maria “elstaris inter la humilaj kaj povraj de la Sinjoro, kiuj kun konfido esperis kaj ricevis de Li la savon. Per ŝi kiel la elstara filino de Sion finfine post longa atendado de la promeso la tempo plenumiĝis kaj la nova savo-ekonomio estis komenciĝinta” (“Lumen Gentium” 55). (722, 410, 145, 64)

La senmakula koncipiteco

490   Ĉar Maria estis elektita kiel patrino de la Elaĉetanto, “ŝi estis dotita de Dio kun la donoj konvenaj al tia tasko” (“Lumen Gentium” 56). Okaze de la anonco salutas ŝin la anĝelo kiel “gracoplena” (Luk 1,28 BIB). Por povi doni al la anonco de ŝia vokiteco sian liberan kredo-konsenton ŝi devis estis tute portata de la Dia graco. (2676, 2853, 2001)

491   Pasante la jarcentojn la eklezio konsciiĝis, ke Maria, de Dio “plenigita de graco”, jam en sia koncipiĝo estis elaĉetita. Tion konfesas la dogmo de la senmakula koncipiteco, kiu je 1854 estis proklamita de la beata papo Pio la 11a: (411)

“ … , ke la plej beata virgulino Maria estis senmakule gardita ekde la unua momento de sia koncipiĝo per la unika graco kaj preferado de la ĉiopova Dio konsidere al la meritoj de Jesuo Kristo, la elaĉetanto de la homaro” (Bulo “Ineffabilis Deus”; Denzinger-Schönmetzer 2803).

492   Ke ŝi “ekde la unua momento de ŝia koncipiteco brilis en la gloro de unika sankteco” (Dua Vatikana Koncilio, “Lumen gentium” 56), decas al ŝi nur pro Kristo: ŝi “estis majeste elaĉetita konsidere al la meritoj de ŝia filo” (Dua Vatikana Koncilio, “Lumen gentium” 53). Pli ol ĉiu alia kreita persono la Patro “benis ŝin kun ĉiu beno de Lia spirito per la komuneco kun Kristo en la ĉielo” (Efe 1,3 BIB). Li elektis ŝin antaŭ la kreo de la mondo, por ke ŝi vivu antaŭ Li sankte kaj senriproĉe en amo . (2011, 1077)

493   La orient-ekleziaj patroj nomas la Dipatrinon “la tutsankta” [Panhagia]; ili gloras ŝin kiel “libera de ĉia pekomakulo, kvazaŭ formita de la Sankta Spirito kaj farita al nova kreaturo” (“Lumen gentium” 56). Per la graco de Dio restis Maria dum sia tuta vivo libera de ĉiu persona peko.

“Estu al mi laŭ via diro …”

494   Al la anonco, ke ŝi naskos per la forto de la Sankta Spirito la “Filon de la Plejaltulo” sen koni viron , Maria respondis en “la obeemo de la fido” . En la certeco, ke “ĉe Dio nenio estas neebla” ŝi diris: “Jen la sklavino de la Eternulo; estu al mi laŭ via diro” (Luk 1,37-38 BIB). Kiam Maria donis sian konsenton al la vorto de Dio, ŝi fariĝis la patrino de Jesuo. Ŝi tutkore obeis al la savovolo de Dio, dum neniu peko ŝin de tio detenis, kaj ŝi faris ĉion por la persono kaj por la verko de ŝia filo, por servi al la elaĉeta mistero kun la graco de Dio ligita al la filo. (2617, 146, 968)

“La s-ta Ireneo diras, ke ŝi ‘en ŝia obeo estiĝis la kaŭzo de la savo por si kaj por la tuta homaro’ (Ireneo, adversus haereses 3, 22, 4). Pro tio ne malmultaj de la iamaj patroj diras ĝoje, ‘ke la nodo de la malobeo de Eva estis solvita per la obeemo de Maria; kaj kion la virgulino Eva per la nekredo ligis, tion la virgulino Maria solvis’ (Ireneo adversus haereses 3, 22, 4). Kompare kun Eva ili nomas Marian ‘la patrino de la vivantoj’ kaj ofte ili akcenta ‘La morto venis per Eva, la vivo per Maria’ “ (“Lumen gentium” 56) (726)

La Di-patrineco de Maria

495   En la evangelioj Maria estas nomata “la patrino de Jesuo” (Joh 2,1; 19,25 BIB) . Ĉar la Sankta Spirito instigas al tio, jam antaŭ la nasko de ŝia filo ŝi estas prijubilata kiel “la patrino de mia Sinjoro” (Luk 1,43 BIB). Tiu, kiun ŝi ricevis per la Sankta Spirito kiel homo, kaj kiu vere fariĝis ŝia filo laŭ la karno, estas ja neniu alia ol la eterna Filo de la Patro, la Dua Persono de la Plejsankta Trinitato. La eklezio konfesas, ke Maria vere estas patrino de Dio [Theotokos, Di-naskantino] (466, 2677)

La virgineco de Maria

496   Jam en la unuaj formuladoj de la kredo la eklezio konfesis, ke Jesuo koncipiĝis en la sino de la virgulino Maria sole per la forto de la Sankta Spirito. Ankaŭ la korpa aspekto de tiu okazaĵo estis kune eldirita: ŝi koncipis Jesuon “sen semo el Sankta Spirito” (sinodo en la Laterano je 649, kanono 3: Denzinger-Schönmetzer 503). La patroj vidas en la virga koncipo la signo por tio, ke vere la Filo de Dio venis en naturo sama al nia homa naturo.

La s-ta Ignacio de Antioĥio [komence de la 2a jarcento] diras: “Vi estas tute konvinkitaj de nia Sinjoro, kiu laŭ la karno vere devenas el la gento de Davido , Filo de Dio laŭ la volo kaj potenco de Dio , vere naskita el virgulino …, vere sub Poncio Pilato … en la karno alnajlita por ni …, kaj vere Li doloris, kiel Li vere ankaŭ resurektis (Epistola ad Smyrnaeos 1-2).

497   La raportoj en la evangelioj konceptas la virgan koncipiĝon kiel Dia verko, kiu superas ĉiun homan komprenon kaj kapablon . La anĝelo diras al Jesefo pri Maria, ties fianĉino: “tio, kio naskiĝos de ŝi, estas per la Sankta Spirito” (Mat 1,20 BIB). La eklezio vidas en tio la realigon de la permeso, kiun Dio donis per la profeto Jesaja: “jen la virgulino gravediĝis, kaj ŝi naskos filon” (Jes 7,14 BIB) .

498   Kelkfoje oni estas malsekurigata, ĉar la Marko-evangelio kaj la leteroj de la Nova Testamento nenion diras pri la virgulina koncipo de Maria. Oni ankaŭ demandis, ĉu ĉi tie ne temas pri legendoj aŭ teologiaj konstruaĵoj, kiuj ne pretendas pri historieco. Al tio necesas diri, ke la kredo je la virga koncipo trovis viglan kontraŭdiron, mokadon kaj nekomprenon ĉe nekristanoj, judoj kaj paganoj . Tiu kredo do ne estis motivita de paganaj mitologioj aŭ de iu adapto al siatempaj ideoj. La senco de tiu okazaĵo estas kaptebla nur por la kredo, kiu tion vidas “pro la reciproka interrilato de la misteroj” (Unua Vatikana Koncilio, Dogma Konstitucio Dei Filius”, ĉapitro 4: Denzinger-Schönmetzer 3016) en la tuto de la misteroj de Kristo, de Liaj homiĝo ĝis pasko. La s-ta Ignacio el Antioĥio atestas tiun interrilaton: “La virguleco de Maria kaj ŝia nasko restis kaŝita por la princo de ĉi tiu mondo, same la morto de la Sinjoro - tri laŭte vokantaj misteroj, kiuj okazis en la trankvilo de Dio” (S-ta Ignacio el Antioĥio Epistola ad Ephesios 19,1) . (90, 2717)

Maria – “ĉiam virgulino”

499   Pli intensa kompreno de la eklezia kredo je la virgulina patrineco de Maria gvidis la eklezion al la konfeso, ke Maria vere restis ĉiam virgulino , ankaŭ en la nasko de la homiĝinta Di-Filo . Per Sia naskiĝo ŝia Filo “ne malpliigis, sed sanktigis ŝian virgan neleziteco” (“Lumen Gentium” 57). La liturgio de la eklezio laŭdas Marian kiel la “ĉiutempan virgulinon” [apeiparthenos] .

500   Kelkfoje oni obĵetas, en la Skribo oni parolus de fratoj kaj fratinoj de Jesuo . La eklezio komprenis tiujn lokojn en tiu senco, ke ili ne rilatas al aliaj infanoj de Maria. Fakte Jakobo kaj Josefo, kiuj estas nomataj “fratoj de Jesuo” (Mat 13,55 BIB), estas la filoj de iu Maria, kiu estis disĉiplino de Jesuo kaj kiu tipe estis nomata “la aliaj Maria” (Mat 28,11 BIB). Laŭ konata esprim-maniero de la Malnova Testamento temis pri proksimaj parencoj de Jesuo.

501   Jesuo estas la sola filo de Maria. Sed la spirita patrineco de Maria etendiĝas al ĉiuj homoj, kiujn savi Jesuo venis: “Ŝi naskis filon, kiun Dio faris ‘unuenaskita inter multaj fratoj’ (Rom 8,29 BIB), do inter la kredantoj, en kies naskiĝo kaj edukado ŝi kunagas en patrineca amo” (“Lumen Gentium” 63). (969, 970)

La virgina patrineco de Maria en la decido de Dio

502   Kun la interligo de la tuteco de la revelacio povas la vido de la kredo malkovri la misterajn kaŭzojn por tio, kial Dio volis en Sia savoplano, ke Lia Filo estu naskita de virgulino. Tiuj kaŭzoj rilatas kaj la personon kaj la elaĉet-sendon de Kristo kaj la akcepton die tiu senditeco fare de Maria por ĉiuj homoj. (90)

503   La virgeco de Maria montras, ke Dio havas la absolutan initiaton ĉe la homiĝo. Jesuo havas kiel Patron nur Dion . Li estis “neniam fremda al la Patro pro la homo, kiun Li akceptis …: [Li estas] natura [Filo] por la Patro laŭ la Dieco, natura [filo] de la patrino laŭ la homeco, sed vera [Filo] rilate la Patron en ambaŭ” (Sinodo de Friaul 696, kredokonfeso: Denzinger-Schönmetzer 619) (422)

504    Jesuo en la sino de la virgulino per la Sankta Spirito estas ricevita pro tio, ĉar Li estas la nova Adamo , kiu malfermas la novan rivelacion: “La unua homo estas el la tero, elpolva; la dua homo estas el la ĉielo” (1 Kor 15, 47 BIB). La homa naturo de Kristo ekde sia koncipiĝo estas plenigita de la Sankta Spirito, ĉar Dio “donas senlime la Spiriton” (Joh 3,34 BIB) “Ĉar el lia pleneco” – de la kapo de la elaĉetinta homaro – “ni ĉiuj ricevis, kaj gracon post graco” (Joh 1,16 BIB). (359)

505    Jesuo, la nova Adamo, komencas per Sia virga koncipiĝo la novan naskiĝon, kiu en la Sankta Spirito faras homojn per la kredo al infanoj de Dio. “Kiel estos tio?” (Luk 1,34 BIB) . La partopreno en la Dia vivo venas “nek el sango, nek el volo de karno, nek el volo de homo, sed el Dio” (Joh 1,13 BIB). Tiu vivo estas virge koncipita, ĉar ĝi estas tute donita al la homo per la Spirito. La fianĉa karaktero de la vokiteco de la homo al Dio estas plene realigita en la virga patrineco de Maria. (1265)

506    Maria estas virgulino, ĉar ŝia virgulineco estas signo de ŝia fido, “kiu per neniu dubo estis tordita” (“Lumen Gentium” 63), kaj pro ŝia nedividita sindono al la volo de Dio . Danke al ŝia fido ŝi povas fariĝi la patrino de la elaĉetanto: “Pli beata estas Maria en la akceptado de la kredo al Kristo ol en la akcepto de la karno de Kristo” (s-ta Aŭgusteno, de sancta virginitate 3). (148, 1814)

507    Maria estas virgo kaj samtempe patrino, ĉar ŝi estas la plenbildo de la eklezio kaj eklezio en plena senco : La eklezio fariĝas “per la fida akcepto de la Dia vorto … ankaŭ mem patrino: ĉar per la prediko kaj bapto ĝi naskas infanojn, kiuj estas akceptita per la Sankta Spirito kaj naskitaj el Dio, al nova kaj senmorta vivo. Ankaŭ ŝi mem estas virgulino, kiu sincere kaj pure plenumas la fidovorton, kiun ŝi estis doninta al la fianĉino”. (“Lumen Gentium” 64) (967, 149)

MALLONGE

508   Dio elektis inter la posteuloj de Eva la virgulinon Maria kiel patrino de Sia Filo. “Gracoplena” ŝi estas “la plej elstara frukto de la elaĉeto” (Sacrosanctum Concilium 103). Ŝi estas ekde la unua momento de ŝia koncipiĝo tute gardita kontraŭ la makulado de la prapeko, kaj ŝi restis dum la tuta vivo sen persona peko.

 509   Maria vere estas “Dipatrino”, ĉar ŝi estas la patrino de la eterna homiginta Filo de Dio, kiu mem estas Dio.

 510   Maria “restis virgulino, kiam ŝi koncipis ŝian filon; virgulino, kiam ŝi Lin naskis; irgulino, kiam ŝi Lin portis; virgulino, kiam ŝin nutris per ŝia brusto. Ĉiam virgulino” (s-ta Aŭgusteno, de sermone Dimini in monte 186,1). Per ŝia tuta estaĵo ŝi esas “la servistino de la Sinjoro” (Luk 1,38 BIB).

 511   La virgulino Maria “kunagis en libera fido kaj obeo por la savo de la homoj” (“Lumen Gentium” 56). Ŝi parolis ŝian jes-vorton “kiel reprezentantino de la tuta homa naturo” (s-ta Tomaso el Akvino, summa theologica 3,30,1). Per ŝia obeo ŝi fariĝis la nova Eva, la patrino de la vivantoj.

ALINEO 3 • “LA MISTEROJ DE LA VIVO DE KRISTO”

512   El la vivo de Kristo la kredokonfeso nomas nur la misterojn de la homiĝo (koncipiĝo kaj naskiĝo) kaj la pasĥon (mizero, krucumado, morto, entombigo, sobiro al la mortintoj, resurekto, ĉieleniro). Pri la misteroj de la kaŝita kaj publika vivo ne eksplicite estas parolata. La kred-artikoloj koncernantaj la homiĝon kaj la pasĥon heligas la tutan teran vivon de Kristo; “ĉio, kion Jesuo komencis fari kaj instrui, ĝis la tago, kiam li estis akceptita [en la ĉielon]” (Ago 1,1-2 BIB), estas videbla en la lumo de la Kristnaska kaj pasĥaoj misteroj. (1163)

513   Estas tasko de la kateĥizado ekspliki laŭ la diversaj cirkonstancoj la riĉan sencoenhavon de la misteroj de Jesuo. Ĉi tie ni atentigos nur al unuopaj elementoj, kiuj estas komunaj al ĉiuj misteroj de la vivo de Kristo (I); poste ni mallonge eksplikas la ĉefajn misterojn de la kaŝita (II) kaj de la publika (III) vivo de Jesuo. (426, 561)

I • La tuta vivo de Kristo estas mistero

514   Multon, kion homa sciemo volas scii de Jesuo, ne estas trovebla en la evangelioj. Pri Lia vivo en Nazareto preskaŭ nenio estas dirata, kaj eĉ pri granda parto de Lia publika vivo nenio estas rakontata . Kio estas notita en la evangelioj, “estas skribitaj, por ke vi kredu, ke Jesuo estas la Kristo, la Filo de Dio, kaj ke kredante, vi havu vivon en lia nomo” (Joh 20,31 BIB).

515   La evangelioj estas skribitaj de homoj, kiuj estis inter la unuaj kredantoj kaj kiuj volis peri la kredon al aliaj. Ĉar ili sciis en la kredo, kiu estas Jesuo, ili povis vidi en Lia tuta tera vivo la spurojn de Lia plej interna mistero kaj ili povis aliajn al tio atentigi. En la vivo de Jesuo estas ĉioj – de la vindotukoj ĉe Lia naskiĝo ĝis la vinagro ĉe Lia mizero kaj la tombotuko ĉe Lia resurekto – signoj de Lia plej interna mistero. Per Liaj agoj, Liaj mirakloj, Liaj vortoj publikiĝis, ke en Li “korpe loĝas la tuta pleneco de la Dieco” (Kol 2,9 BIB). Lia homeco tiel aperas kiel la “sakramento”, tio estas la signo kaj la ilo de Lia Dieco kaj de la savo, kion Li alportas: kio estis videbla en Lia vivo, montris al la nevidebla mistero de Lia Difileco kaj de Lia elaĉetotasko. (126, 609, 774, 477)

La komunaj karakterizaj trajtoj de la misteroj de Jesuo

516   La tuta vivo de Jesuo – Liaj vortoj kaj agoj, Lia silentado kaj Liaj mizeroj, Lia maniero esti kaj paroli – eszas revelacio de la Patro. Jesuo povas diri: “kiu vidis min, vidis ankaŭ la Patron” (Joh 14,9 BIB) kaj la Patro: “ĉi tiu estas Mia Filo, la amata; aŭskultu lin” (Mar 9,7 BIB). Ĉar Kristo fariĝis homo, por plenumi la volon de Lia Patro , Li revelacias al ni jam la plej etaj unuopaĵoj de Lia ĉeesto “la amon de Dio … inter ni” . (65, 2708)

517   La tuta vivo de Kristo estas elaĉetmistero. La elaĉeto estas donata al ni precipe per la sango verŝita ĉe la kruco , sed tiu mistero agas en la tuta vivo de Jesuo: jam en Lia homiĝo, en kiu Li fariĝas povra por riĉigi nin per Lia povreco ; en Lia kaŝita vivo, kio satisfakcias nian malobeon per Lia obeado ; en Lia vorto, kio purigas Liajn aŭskultantojn , en Liaj sanigoj kaj ekzorcismoj, en kiuj “Li mem prenis niajn malfortaĵojn kaj portis niajn malsanojn” (Mat 8,17 BIB) ; en Lia resurekto, per kiu Li pravigas nin . (606, 1115)

518   La tuta vivo de Kristo estas mistero de denova resumo de ĉio sub unu kapo. Ĉio, kion Jesuo faris, diris kaj suferis, estis destinita remeti la falintan homon en sian originan vokitecon: (668, 2748)

“Fariĝinte homo per la karniĝo, Li resumis en Si la longan evoluon de la homoj kaj donis al ni en tiu resumo la savon, por ke ni retrovu en Jesuo Kristo nian estadon laŭ la Diaj bildo kaj parabolo, kiujn ni perdis en Adamo” (Ireneo, adversus haerezes 3,18,1) “Pro tio Jesuo trairis ĉiujn aĝojn, por rekunigi por ĉiuj la komunecon kun Dio” (samloke adversus haerezes 3,18,7).

Nia partopreno en la misteroj de Jesuo

519   La tuta “riĉeco de Kristo disponiĝu al ĉiu homo kaj apartenu al la posedaĵo de ĉiu unuopulo” (Redemptor hominis 11). Kristo vivis Sian vivon ne por Si mem, sed por ni – ekde Lia karniĝo “por ni homoj kaj por nia savo” (kredo-konfeso de Niceo-Konstantinopolo: Denzinger-Schönmetzer 150) ĝis Lia morto “pro ni pekuloj” (1 Kor 15,3 BIB) kaj ĝis Lia resurekto “por nia pravigo” (Rom 4,25 BIB). Ankaŭ nun Li estas ankoraŭ nia “advokato ĉe la Patro” (1 Joh 2,1 BIB), “ĉar Li ĉiam vivas, por propeti pro [ni]” (Heb 9,24 BIB). (793, 602, 1085)

520   En Sia tuta vivo Jesuo evidentiĝas kiel modelo por ni : Li estas la “perfekta homo” (Gaudium et spes), kiu nin invitas fariĝi Liaj disĉiploj kaj sekvi Lin. Per Lia humila servo Li donis al ni ekzemplon por la sekvado , per Lia preĝado Li instigas nin al preĝado , per Lia povreco Li postulas de ni, libervole akcepti malhavon kaj persekutadon . (459, 359, 2607)

521   Ĉion, kion Kristo vivis, Li vivigas en Li, kaj Li vivas tion en ni. “Ĉar Li, la Filo de Dio, unuiĝis kvazaŭ kun ĉiu homo en Sia karniĝo” (Gaudium et spes 22,2). Ni estu kun Li unu; Li partoprenigas nin kiel la membroj de Lia korpo, kion Li en Sia karno por ni vivis kiel modelo. (2715, 1391)

“Ni devas gvidi en ni plien kaj al la fino la statojn kaj la misterojn de Jesuo kaj peti Lin ofte, Li finu kaj kompletigu ilin en Sia tuta eklezio … La Filo de Dio ja planas, per la gracoj, kiujn Li donas al ni per tiuj misteroj, kaj per la efikoj, kiujn Li per ili volas kreskigi, nin partoprenigi en Siaj misteroj, ilin kvazaŭ etendi kaj daŭrigi en ni kaj en Lia tuta eklezio. Sur tiu vojo Li volas ilin fini en ni” (s-ta Johano Eudes, regn.).

II • La misteroj de la infaneco kaj de la kŝita vivo de Jesuo

La preparoj

522   Ke la Dia Filo venis sur la teron estas tiom grandega evento, ke Dio ĝin volis prepari tra la jarcentoj. Ĉiujn ritojn kaj oferojn, la formoj kaj simboloj de la “unua ligo” Li direktigas al Kristo. Li anoncigas Lin per la buŝo de la profetoj, kiuj sinsekvas en Izraelo. Aldone li vekas en la koroj de la paganoj malhelan antaŭsenton de tiu veno (711, 762)

523   La sankta Johano la Baptisto estas la senpera antaŭulo de la Sinjoro; li estas sendita prepari al li la vojon . Kiel “profeto de la Plejaltulo” (Luk 1,76 BIB) li superas ĉiujn profetojn . Li estas la lasta el ili kaj transgvidas al la evangelio . Li jubilas jam en la sino de la patrino pri la venado de Kristo kaj trovas sian ĝojon en tio, eti la “amiko de la fianĉo” (Joh 3,29 BIB), kiun li nomas “la ŝafido de Dio, kiu forportas la pekon de la mondo“ (Joh 1,29 BIB). Li antaŭiras Jesuon “kun la spirito kaj kun la forto de Elija” (Luk ,17 BIB) kaj atestas lin per sia prediko, sie pento-bapto kaj fine per sia martiro . (712 - 720)

524   En la ĉiujara celebrado de la adventa liturgio la eklezio revivigas tiun Mesio-atenton; la kredantoj tiel partopreniĝas en la longa preparado al la una veno de la elaĉetanto kaj ili renovigas en si la deziron al Lia dua alveno . Per la celebrado de la naskiĝo kaj de la martiro de la antaŭulo unuiĝas la eklezio kun ties deziro: “Li devas altiĝi, sed mi devas malaltiĝi” (Joh 3,30 BIB). (1171)

La Kristnaska mistero

525   Jesuo naskiĝis en la mizero de stalo, en neriĉa familio ; simplaj paŝtistoj estas la unuaj atestantoj de la evento. En tiu malriĉeco brilas la gloro de la ĉielo . La eklezio ne lacas prikanti la gloron de tiu nokto: (437, 2443)

La virgulino hodiaŭ naskas la Eternulon,

          Kaj la tero ofertas kavon al la nealirebla.

          La anĝeloj kaj la paŝtistoj lin gloras

          kaj la saĝuloj alproksimiĝas kun la stelo,

          ĉar Vi estas naskita por ni,

          Vi eta infano, Vi eterna Dio.

          (KONTAKION por la tago de la naskiĝo de Kristo de Romanos la Meloden)

526   Antaŭ Dio “fariĝi infano” estas la antaŭkondiĉo por eniri en la regnon de Dio . Por tio oni devas fariĝi malgranda ; eĉ pli; oni devas “naskiĝi denove” (Joh 3,7 BIB), “naskiĝi el Dio” , por “fariĝi infano de Dio” . La kristnaska mistero okazas en ni, kiam Kristo en ni “trovas formon” . Kristnasko estas la mistero de “admirabla interŝanĝo”:

“Ho admirinda interŝanĝo! Kiu kreis la homon, akceptas homan vivon kaj naskigas el la virgulino. Ne generita el iu viro, Li venas en la mondon kaj donacas al ni Dian vivon” (Liturgia Horo, Antifono de la Vesproj de la Soleno de la Dipatrino Maria). (460)

Misteroj de la infaneco de Jesuo

527   La cirkumcido de Jesuo je la oka tago post Lia naskiĝo estas signo por tio, ke Li en la posteularo de Abrahamo estas enregistrita en la interliga popolo, subigita al la leĝo kaj destinita al la kulto de Izraelo, en kiu Li partoprenos dum Lia tuta vivo. Ĝi estas antaŭsigno “de la cirkumcido, kiun donis Kristo”: “la bapto” . (580, 1214)

528   La epifanio [apero de la Sinjoro] estas la revelacio de Jesuo kiel Mesio de Izraelo, kiel Filo de Dio kaj elaĉetanto de la mondo okaze de Lia bapto en la Jordano, okaze de la geedziĝo de Kanao kaj okaze de la adorado de Jesuo per la “saĝuloj el la oriento” . En tiuj “saĝuloj”, la reprezentantoj de la paganaj religioj de la vivomedio vidas kiel la unuuloj de la nacioj la evangelion, kiuj ricevas la bonan mesaĝon de la savookazaĵo de la homiĝo. Ke la saĝuloj venas al Jerusalemo “por adorkliniĝi [al la reĝo de la Judoj]” , demonstras, ke ili en la mesia lumo de la Davida stelo serĉas en Izraelo tiun, kiu estos la reĝo de la popoloj . Ilia veno signifas, ke la paganoj povas malkovri Jesuon kaj povas adori Lin kiel Filon de Dio nur tiam, kiam ili turnigas al la Judoj kaj akceptas de ili la mesian anoncon, kiel ĝi estas entenata en la Malnova Testamento . La epifanio anoncas, ke “ĉiuj paganoj eniras en la familion de la patriarĥoj” (s-ta Leo la Granda, sermones 33,3) kaj atingu la “dignon de Izraelo” (Roma Meslibro, Paska Nokto 26: preĝo post la 3a legaĵo). (580, 1214, 439, 711-716, 122)

529   La prezentado de Jesuo en la templo montras Lin kiel la ununaskitan, kiu apartenas al la Sinjoro . En Simeono kaj Anna okazas la renkontiĝo (tiel nomas la bicanca liturgio tiun feston) de la tuta atendado de Iraelo kun sia elaĉetanto. Jesuo estas ekkonata kiel la longe atendita Mesio, kiel “lumo de la gentoj” kaj “gloro de Izraelo”, sed ankaŭ kiel “signo, al kiu oni kontraŭas”. La glavo de la doloro, kiu estas anon”Cata al Maria, anoncas la alian, kompletan kaj unikan “prezentadon” ĉe la kruco, kiu donacos la savon, “kiun Dio preparis antaŭ ĉiuj popoloj”. (583, 439, 614)

530   La fuĝo al Egiptujo kaj la murdado de la senkulpaj infanoj montras la opozicion de la mallumo kontraŭ la lumo. “Li venis al siaj propraĵoj, kaj liaj propruloj lin ne akceptis” (Joh 1,11 BIB). La tuta vivo de Kristo staros sub la signo de la persekuto. Liaj disĉiploj partoprenas tiun destinon . Lia reveno memorigas al la eliro el Egiptujo kaj prezentas Jesuon kiel la definitiva liberiganto.

La misterojn de la kaŝta vivo de Jesuo

531   Dum la plej granda parto de sia vivo Jesuo partoprenis la sorton de la plimulto de la homaro: ĉiutagan vivon sen ekstera grandeco, metiista vivo, juda religia vivo, kiu staris sub la Dia leĝo , vivo en vilaĝa komunumo. De tiu tuta periodo revelaĝias al ni nur, ke Jesuo estis “obeema” kaj pliiĝis “en saĝeco kaj staturo, kaj en graco ĉe Dio kaj homoj” (Luk 2,52 BIB). (2427)

532   Jesuo en Sia obeemo al Sia patrino kaj Sia nutropatro tute plenumis la kvaran ordonon. Tio estis la tera bildo de Lia filo-obeo kontraŭ Lia ĉiela Patro. La ĉiutaga obeo de Jesuo al Josefo kaj Maria anoncis Lian obeon je la Sankta Ĵaŭdo kaj antaŭprenis ĝin: “Ne mia volo …” (Luk 22,42 BIB). Kun la obeo de Kristo en la ĉiutago de la kaŝita vivo jam komencis la renovigo de tio, kion estis detruinta la malobeo de Adamo . (2214-2220, 612)

533   La kaŝita vivo en Nazaret ebligis al ĉiu homo esti en komuno kun Jesuo en la ĉiutagaĵoj:

“La domo de Nazaret estas lernejo, en kiu oni komencas kompreni la vivon de Jesuo. Estas la lernejo de la evangelio … Ĝi instruas nin unue la silentadon. Vivigu en ni granda estimo pri la silentado … de tiu admirinda kaj necesa sinteno de la spirito … ĉi tie ni lernas, kiel grava estas la doma vivo. Nazareto admonas nin, kio estas familio, al ties komunumo en amo, al ties digno, brila beleco, sankteco kaj neleziteco … Finfine ni lernas ĉi tie la diciplinigan ordon de la laboro, Ho instruejo de Nazareto, domo de la metio-Filo! Ĉi tie mi emas ekkoni kaj celebri la severan, sed elaĉetantan leĝon de la homa laboro … Finfine mi volas ĉi tie al la laboristoj de la tuta mondo deziri benon, kaj montri al ili la grandan ekzemplulon, la Dian Fraton” (Paŭl la 6a, alparolado de la 5a de januaro 1964 en Nazaret). (2717, 2204, 2427)

534   La retrovo de Jesuo en la templo estas la unusola evento, kio interrompas la silentadon de la evangelioj pri la kaŝitaj jaroj de Jesuo. Jesuo supozigas en tio la misteron de sia tuta sindono al la senditeco, kiu estiĝas el Sia Di-Fileco: “Ĉu vi ne sciis, ke mi devas esti en tio, kio apartenas al mia Patro (Luk 2,49 BIB)?” Maria kaj Josefo ne komprenis tiun eldiron, sed ili ĝin akceptis krede, kaj Maria “konservis ĉujn tiujn dirojn en sia koro” - dum ĉiuj jaroj, en kiuj Jesuo restis kaŝita en la kaŝiteco de kutima vivo. (583, 2599, 964)

III • La misteroj de la publika vivo de Jesuo

La bapto de Jesuo

535   Je la komenco de Sia publika vivo Jesuo akceptis esti baptita en la Jordano de Johano . Johano anoncis konvertiĝon “kaj bapton de pento por la pardonado de pekoj” (Luk 3,3 BIB). Aro da pekuloj: doganistoj kaj soldatoj , farizeoj kaj sadukeoj kaj putinoj lasis sin bapti de Li. “Venis Jesuo.” La baptisto hezitas, sed Jesuo insistas kaj ricevas la bapton. En figuro de kolombo venas la Sankta Spirito sur Jesuon kaj voĉo el la ĉielo anoncas: “Tio estas mia amata Filo” . Tio estas la aperado [epifanio] de Jesuo kiel Mesio de Izraelo kaj kiel Filo de Dio. (719, 720, 701, 438)

536   La bapto estas por Jesuo la akcepto kaj la komenco de Lia senditeco kiel la suferanta Dioservisto. Li lasas Sin esti kalkulata inter la pekuloj . Li jam estas “la Ŝafido de Dio, kiu forportas la pekon de la mondo”. (Joh 1,29 BIB). Li jam antaŭprenas la “bapton” de Lia sanga morto . Li venas por “plenumi ĉian justecon” (Mat 3,15 BIB), tio signifas, Li submetas sin tute al la volo de la Patro: Li surprenas pro amo la bapton de la morto por la pardono de niaj pekoj . Al tiu preteco respondas la voĉo d la Patro, kiu trovis plaĉon rilate al Sia Filo . La Spirito, kiun Jesuo jam ekde Lia koncipiĝo abunde posedas, venas malsupren, por “ripozi” sur Li . Jesuo estos la fonto de la Spirito por la tuta homaro. Ĉe Lia bapto “malfermiĝas la ĉielo” (Mat 3,16 BIB), kiun la la peko de Adamo estis malferminta. Kaj ĉar Jesuo kaj la Spirito eniris la akvon, ĝi estas sanktigata - tio estas la antaŭludo de la nova kreitaro. (606, 1224, 444, 727, 739)

537   Per la bapto la kristano sakramente samformatas al Jesuo, kiu en Sia bapto anticipas Sian morton kaj Sian resurekton. La kristano devas eniri en tiun misteron de humiliĝo kaj pento, malsuprengrimpi kun Jesuo en la akvon, por denove reascendi kun Li. Li devas renaskiĝi el la akvo kaj el la Spirito, por en la Filo mem fariĝi amata filo de la Patro kaj por iri “en noveco de vivo” (Rom 6,4 BIB). (1262)

“Ni akceptu esti entombigitaj kun Kristo per la bapto, por releviĝi kun Li; ni estu mallevataj kun Li, por esti relevataj kun Li; ni reascendu kun Li, por esti glorataj kun Li” (s-ta Gregoro el Nacianco, orationes 40,9). (628)

“Ĉio, kio fariĝis en Kristo, sciigas al ni, ke post la bano de la bapto malsupren venas la Sankta Spirito el la ĉielo, kaj ke ni fariĝas filoj de Dio adaptitaj per la voĉo de la Patro (s-ta Hilario, in evanglium Matthaei 2,6).

La tento de Jesuo

538   La evangelioj parolas pri tempo de soleco, kiun Jesuo pasis en dezertejo tuj post Sia bapto per Johano: “pelita” de la Spirito en la dezerton, Jesuo restas tie kvardek tagojn sen manĝi. Li vivas ĉe la sovaĝaj bestoj, kaj la anĝeloj servas al Li . Je la fino de tiu tempo la satano Lin tentas trifoje provante ŝanĝeligi Lian Filo-sintenon rilate al Dio. Jesuo rifuzas tiujn atakojn, en kiuj estas renovigataj la tentoj de Adamo en la paradizo kaj de Izraelo en la dezerto, kaj la satano forlasas Lin, sed li revenos je “ estonta tempo” (Luk 4,13 BIB). (394, 518)

539   La evanglistoj montras la savosignifon de tiu mistera evento. Jesuo estas la nova Adamo, kiu restas fidela, kontraŭe al la unua Adamo, kiu ne povis kontraŭstari al la tento. Jesuo perfekte plenumas la senditecon de Izraelo. Kontraŭe al tiuj, kiuj en dezerto dum 40 jaroj provokis Dion , Kristo montriĝas kiel Dioservisto, kiu tute obeas al la volo de Dio. Tiel Jesuo estas la venkanto super la satano: Li “katenis la fortulon”, por forpreni al li la predon . La venko de Jesuo rilate la tentanton en la dezerto antaŭcipas la venkon de la pasiono, la plej altan obeaĵon de Lia Filoamo al la Patro. (397, 385, 609)

540   La tento indikas, kiamaniere la Filo de Dio estas Mesio kontraŭe al la rolo, kiun proponas al Li la satano, kaj en kiu la homoj Lin volonte volus vidi. Pro tio Kristo venkis la tentanton por ni. “Ĉar ni havas ĉefpastron ne tian, kiu ne povus simpatii kun niaj malfortaĵoj, sed tentitan en ĉio tiel same, tamen sen peko” (Heb 4,15 BIB). Per la kvardektaga karesmo unuiĝas la eklezio ĉiujare kun la mistero de Jesuo en la dezerto. (2119, 519, 2849, 1438)

“La regno de Dio estas proksima”

541   “Post kiam oni estis arestinta Johanon, Jesuo reiris en Galileon, predikante la evangelion de Dio kaj dirante: “La tempo jam plenumiĝis, kaj la regno de Dio alproksimiĝis; pentu, kaj kredu al la evangelio” (Mar 1,14-15 BIB). “Por plenumi la volon de la Patro, Kristo fondis la regnon de la ĉieloj surtere” (“Lumen Gentium” 3). Sed nun estas la volo de la Patro “levi la homojn al la partopreno en la Dia vivo” (“Lumen Gentium” 2). Li tion faras kolektanta la homoj ĉirkaŭ Lia Filo Jesuo Kristo. Tiu kunligo esta la eklezio; ĝi prezentas “ĝermon kja komencon” surteran de la regno de Dio (“Lumen Gentium” 5). (2816, 763, 669, 768, 865)

542   Kristo estas la centro, ĉirkaŭ kiu la homoj estas kolektataj al “familio de Dio”. Li vokas ilin al Si per Lia vorto, per Liaj signoj, kiuj reprezentas la regnon de Dio, kaj per la sendado de Liaj disĉiploj. Li alkondukas Sian regnon precipe per la granda mistero de Lia pasĥo: per Lia morto sur la kruco kaj per Lia resurekto. “Kaj mi, se mi estos suprenlevita de sur la tero, altiros al mi ĉiujn homojn” (Joh 12,32 BIB). Al tiu unuiĝo kun Kristo estas vokataj ĉiuj homoj . (2233, 789)

La anonco de la regno de Dio

543   Ĉiuj homoj estas vokataj eniri en la regnon de Dio. Ĉi tiu mesiasa regno unue estas porklamata al la infanoj de Izraelo , sed estas destinata por la homoj de ĉiuj poploj . Kiu volas eniri en la regnon, devas akcepti la vorton de Jesuo. (764)

          “Ĉar la vorto de la sinjoro estas komparata kun semo, kiu estas semata sur la agro: kiuj ĝin aŭdas kredante kaj estas alkalkulata al la malgranda grego de Kristo, mem akceptis la regnon; el propra forto tiam ĝermas la semo kaj krekas ĝis la tempo de la rikolto” (“Lumen Gentium” 5).

544   La regno apartenas al la povruloj kaj al la malgrandaj, tio signifas al tiuj, kiuj ĝin estis akceptintaj per humila koro. Jesuo estas sendita, por “beat-anonci al malriĉaj en spirito” (Luk 4,18 BIB) . Li beatigas ilin, “ĉar ilia estas la regno de la ĉielo” (Mat 5,3 BIB). Al la “malgrandaj” la Patro volis anonci, kio estas kaŝita for de saĝuloj kaj prudentuloj , Komenciĝante per la kripo ĝis la kruco Jesuo partoprenas la vivon de la malriĉuloj; Li konas malsaton , soifon kaj malhavon . Eĉ pli: Li identiĝas kun ĉiaj malriĉuloj kaj deklaras la aktivan amon al ili antaŭkondiĉo por la akcepto en Sia regno . (709, 2443, 2546)

545   Jesuo invitas la pekulojn al la tablo de la Dia regno: “mi venis, por alvoki ne justulojn, sed pekulojn” (Mar 2,17 BIB) . Li postulas ilian konvertiĝon, sen kiu oni ne povas eniri la regnon. Sed Li montras al ili en vorto kaj ago la senliman miserikordon de la Patro kaj la grandegan “ĝojon”, kiu “estos en la ĉielo … pro unu pekulo, kiu pentas” (Luk 15,7 BIB). La plej granda pruvo de Lia amo estas la Sindono de Sia vivo “por la pardonado de pekoj” (Mat 26,28 BIB). (1443, 588, 1846, 1439)

546   Jesuo vokas per paraboloj - tipa trajto de Lia instruado - eniri en la regnon . Per ili Li invitas al la festeno de la regno , sed ankaŭ postulas radikalan decidon: Por akiri la regnon, oni devas rezigni pri ĉio ; nuraj vortoj ne sufiĉas; faktoj necesas . La paraboloj tenas antaŭ la homon certagrade spegulon, kiu lin ekkonigas: Ĉu li akceptas la vorton kiel duran plankon aŭ kiel la bonan grundon ? Kion li faras kun la talentoj, kiujn li ricevis? Jesuo kaj la nuntempo de la regno surtera estas la senco-mezo de la paraboloj. Oni devas eniri en la regnon, tio signifas fariĝi discipo de Kristo, por “scii la misterojn de la regno de la ĉielo” (Mat 13,11 BIB). Por tiuj, “kiuj estas ekstere” (Mar 4,11 BIB), ĉio restas dnigma . (2613, 542)

La signoj de la regno de Dio

547   Jesuo akompanas Siajn vortojn per multnombraj “potencaĵoj kaj mirakloj kaj signoj” (Ago 2,22 BIB). Tiuj demonstras, ke la regno prezentiĝas en Li. Ili atestas, ke Jesuo estas la anoncita Mesio . (670, 439)

548   La signoj plenumitaj de Jesuo atestas, ke la Patro Lin sendis . Ili invitas kredi je Li . Al tiuj, kiuj krede turniĝas al Li, Li donas, kion ili petas . Tiel fortigas la mirakloj la kredon je Li, kiu faras la vortoj de Lia Patro: ili atestas, ke Li estas la Filo de Dio . Sed ili povas ankaŭ esti instigo al “skandalo” . Ili ne volas kontentigi scivolon kaj magiajn dezirojn. Spite al Liaj tiom evidentaj mirakloj Jesuo estas rifuzita de unuopuloj ; ja, oni eĉ akuzas Lin agi helpe de demonoj . (156, 2616, 574, 447)

549   Jesuo agas per mesiaj signoj liberigante unuopajn homojn de teraj malbonaĵoj: de malsato , maljustaĵoj , malsano kaj morto . Sed Li ne venis forigi ĉiujn malabonaĵojn surtere , sed liberigi la homojn el la plej malbona sklaveco, la peko. Tiuj malhelpas ilin en sia vokiteco al infanoj de Dio, kaj ili dependigas ilin en multecaj dependecoj. (1503, 440)

550   La veno de la regno de Dio estas la malvenko de la regno de satano : “sed se mi per la Spirito de Dio elpelas demonojn, tiam la regno de Dio estas veninta sur vin” (Mat 12,28 BIB). La ekzorcismoj faritaj de Jesuo liberigas la homojn el la potenco de la demonoj . Ili antaŭprenas la grandan venkon de Jesuo super la “estro de ĉi tiu mondo” .La regno de Dio estas defunitive starigita per la kruco de Kristo: “Per la kruco Vi malfermu vojon al la venk’ kaj gloro” (Liturgio de la horoj, himno “Vexilla regis”).

“La ŝlosiloj de la regno”

551   Tuj komence de Sia publika vivo Jesuo elektas virojn, dedu la la nombro: ili estu ĉe Li kaj partopreni el Lia senditeco . Li partoprenigas ilin en Sia aŭtoritato kaj sendas ilin “por prediki la regnon de Dio, kaj por sanigi la malsanulojn” (Luk 9,2 BIB). Ili estas por ĉiam ligitaj kun la regno de Kristo, ĉar Kristo gvidas per ili la eklezion. (858, 765)

“Pro tio mi difinas por vi la regnon, kiel mia Patro difinis ĝin por mi: por ke vi manĝu kaj trinku ĉe mia tablo en mia regno, kaj sidu sur tronoj, juĝante la dek du tribojn de Izrael” (Luk 22,29-30).

552   En la kolegio de la dedu Simon Petro staras en la unua loko . Jesuo konfidis al li unikan senditecon. Danke al iu revelacio, kiun Petro ricevis de la Patro, li konfesis: “Vi estas la Kristo, la Filo de la vivanta Dio” (Mat 16,16 BIB). Kaj nia Sinjoro “Vi estas Petro, kaj sur ĉi tiu roko mi konstruos mian eklezion; kaj la pordegoj de Hades ne superfortos ĝin” (Mat 16,18 BIB). Kristo “la viva ŝtono” garantias al Sia sur Petro konstruita eklezio la venkon super la potencoj de la morto. Sur la fundamento de la kredo, kiun li konfesis, Petro restas la neŝanĝiĝebla roko de la eklezio. Li havas la senditecon konservi tiun kredon en ĉiuj ŝanceliĝadoj kaj fortigi en tio siajn fratojn . (880, 153, 442, 424)

553   Jesuo konfidis al Petro apartan aŭtoritaton: “Mi donos al vi la ŝlosilojn de la regno de la ĉielo; kaj kion ajn vi ligos sur la tero, tio estos ligita en la ĉielo; kaj kion ajn vi malligos sur la tero, tio estos malligita en la ĉielo” (Mat 16,19 BIB). La “ŝlosilpotenco” signifas la plenpovo gvidi la domon de Dio, la eklezion. Jesuo, “la bona paŝtisto” (Joh 10,11 BIB), konfirmis tiun komision post Lia resurekto: “ Paŝtu miajn ŝafojn” (Joh 21,15-17 BIB). La potencoj “ligi” kaj “malligi” signifas la plenpovon, en la eklezio absolvi de pekoj, decidi doktrin-juĝojn kaj fari disciplinajn decidojn. Jesuo konfidis al la eklezio tiun aŭtoritaton per la servo de la apostoloj kaj precipe de la Petro, al kiu kiel unika Li eksplicite transdonis la ŝlosilojn de la regno. (981, 1445, 641, 881)

Antaŭsento de la regno: la transfiguriĝo

554   Ekde tiu tago, je kiu konfesis Petro, ke Jesuo estas la Kristo, la Filo de la viva Dio, “Jesuo komencis montri al Siaj disĉiploj, ke li devas iri al Jerusalem, kaj multe suferi … kaj esti mortigita, sed la trian tagon Li releviĝos” (Mat 16,21 BIB). Petro rifuzas tiun anoncon ; ankaŭ la aliaj ne povas ĝin kompreni . En tiu kunteksto troviĝas la mistera okazaĵo de la transfiguriĝo de Jesuo sur alta monto antaŭ tri de Li elektitaj atestantoj: Petro, Jakobo kaj Johano. La vizaĝo kaj la vestaĵoj de Jesuo fariĝas brile helaj; Mozeo kaj Elija aperas kaj parolas “pri lia foriro, kiun Li estis plenumonta en Jerusalem” (Luk 9,31 BIB). Nubo ilin superombras kaj voĉo el la ĉielo diras: “Ĉi tiu estas Mia Filo, Mia elektito; Lin aŭskultu” (Luk 9,35 BIB). (697, 2600, 444)

555   Por momento Jesuo ekbriligas Sian Dian gloron kaj tiel konfirmas la konfeson de Petro. Li ankaŭ montras, ke Li devas trapasi en Jerusalemo la morton sur la kruco por “eniri en sian gloron” (Luk 24,26 BIB). Moseo kaj Elija vidis sur la monto la gloron de Dio; la leĝo kaj la profetoj anoncis la pasionon de la Mesio . La pasiono de Jesuo estas la volo de la Patro; la Filo agas kiel Diservisto ; La nubo estas signo de la ĉeesto de la Sankta Spirito: “La tuta Trinitato aperis: La Patro en la voĉo, la Filo kiel homo, la Sankta Spirito en la brila nubo” (s-ta Tomaso el Akvino, summa theologica 3,45,4 aditio 2). (2576, 2583, 257)

“Vi tranfiguriĝis sur la monto, kaj Viaj disĉiploj vidis Vian gloron tiom, kiom ili estis kapablaj al tio, Kristo Dio, por ke ili komprenu, kiam ili vidos vin krucumita, ke via pasiono estis libera, kaj ke ili anoncu al la mondo, ke vi vere estas la rebrilo de la Patro” (Bizanca liturgio, Kontakiono je la festo de la transfiguriĝo).

556   Je la komenco de la publika vivo staras la bapto, je la komenco de la Pasĥao la transfiguriĝo. Per la bapto de Jesuo “la mistero de la novnaskiĝo publikiĝis”: nia bapto; la transfiguriĝo estas “la sakramento de la dua renaskiĝo”: nia resurekto (S-ta Tomaso de Akvino, summa theologica 3,45,4, ad 2). Jam nun ni partoprenas en la resurekto de la Sinjoro per la Sankta Spirito, kiu efikas en la de la eklezio, de la korpo de Kristo. La transfiguriĝo donas al ni antaŭsupozon de la reveno de Kristo en gloro, “kiu elformos la korpon de nia humiliĝo, por ke ĝi konformiĝu al la korpo de Lia gloro” (Flp 3,21 BIB). Sed Lia transfiguriĝo diras ankaŭ al ni, ke ni “tra multaj suferoj … devas eniri en la regnon de Dio” (Ago 14,22 BIB):

“Tion Petro ankoraŭ ne komprenis, kiam Li deziris vivi kun Kristo sur la monto . Kristo tion rezervis por vi, Petro, por la tempo post Lia morto. Sed nun Li diras mem: Malsupren iru por penadi sur la tero, servi surtere, esti malŝatata, krucumita surtere. La vivo malsupreniras, por lasi sin mortigi; la pano malsupreniras, por malsati; la vojo malsupreniras, por laciĝi survoje; la fonto malsupreniras, por soifi - kaj vi rifuzas streĉe labori? (S-ta Augusteno, de sermone Domini in monte 78,6).

Jesuo iras supren al Jerusalemo

557    “Kiam la tagoj maturiĝis por lia suprenakcepto [al la ĉielo], li firmigis sian vizaĝon, por iri al Jerusalem” (Luk 9,51 BIB) . Per tiu decido Jesuo aludis, ke Li preta por morti supreniris al Jerusalemo. Trifoje Li anoncis sian pasionon kaj resurekton . Kiam Li alproksimiĝis al Jerusalemo, Li diris: “ne povas esti, ke profeto pereos ekster Jerusalem” (Luk 13,33 BIB).

558    Jesuo memorigis je la martiro de la profetoj, kiuj en Jerusalemo estis mortigitaj . Tamen Li persiste invitis Jerusalemon, kolektiĝi ĉirkaŭ Li: “kiom ofte mi volis kolekti viajn infanojn, kiel kokino kolektas sian idaron sub la flugilojn, kaj vi ne volis” (Mat 23, 37b BIB). Kiam Jerusalemo estis videbla, Li ploris pri la urbo kaj denove esprimis Sian profundan deziron: “Ho, se vi mem scius en ĉi tiu tago la aferojn apartenantajn al paco! Sed nun ili estas kaŝitaj for de viaj okuloj”. (Luk 19,42 BIB)

La mesia eniro en Jerusalemon

559    Kiel Jerusalemo akceptos sian Mesion? Jesuo ĉiam retiriĝis kontraŭ la streboj de la popolo fari Lin reĝo . Nun Li elektas la tempo-punkton kaj Li antaŭzorgas Mesian eniron en la urbon “de Sia Patro David” (Luk 1,32 BIB) . Li estas prijubilata kiel la filo de David, kiel tiu, kiu alportas la savon [“Hosana” signifas “savu!”, “donu savon”]. Nun aŭtem “la reĝo de gloro” (Psa 24,7-10 BIB) “rajdanta sur azeno” (Zeĥ 9,9 BIB) eniras Sian urbon; Li gajnas por Si la filinon de Zion, la alegorion de Lia eklezio, ne per artifiko kaj forto, sed per humileco, kiu atestas por la vero . Pro tio je ĉi tiu tago la infanoj formas Lian regnon kaj ankaŭ la “povruloj de Dio”, kiuj vokas Lin tiel, kiel la anĝeloj Lin anoncis al la paŝtistoj . Ilia alvoko: “Estu benata tiu, kiu venas en la nomo de la Eternulo!” (Psa 118,26 BIB) de la eklezio estas enigita en la Sanctus de la eŭkaristia celebro, por malfermi la memoron de la pasĥao de la Sinjoro. (333, 1352)

560    La eniro de Jesuo en Jerusalemon anoncas la venon de la regno, kion la Mesio-Reĝo per la pasĥao de Lia morto kaj de Lia resurekto alkondukas. Kun la celebro de tiu eniro je la palmodimanĉo la eklezio malfermas la grandan Sanktan Semajnon, la Grandan Antaŭpaskan Semajnon. (550, 2816, 1169)

MALLONGE

 561   “La tuta vivo de Kristo estis daŭra instruado. La momentoj de la silento, Liaj mirakloj, Liaj faroj, Lia preĝado, Lia homamo, Lia prefero de la malgrandaj kaj de la porvruloj, la akcepto de la lasta ofero por la elaĉeto de la mondo ĉe la kruco kaj Lia resurekto – ĉio tio faras Lian vorton efikan kaj veran kaj plenumas Lian revelacion.” (“Catechesi tradendae” 9)

562   La disĉiploj de Kristo devas estis samformaj kun Li, ĝis Li ĝajnis en ili formon . “Pro tio ni estas enigitaj en la misterojn de Lia vivo, samformaj kun Li, kun Li mortintaj kaj kun Li resurektinta, ĝis kiam ni reĝos kun Li” (“Lumen Gentium” 7).

563   Ĉu iu nun estas paŝtisto aŭ saĝulo, li ne povas veni al Dio surtere, se Li ne genuas antaŭ la kripo de Betlehemo kaj adoras Lin kiel kaŝitulo en la malforto de infano.

564   Per Lia obeo al Maria kaj Josef kaj per Lia humila laboro dum la mutaj jaroj en Nazaret Jesuo donas al ni ekzemplon de la sankteco en la ĉiutaga vivo de la familio kaj de la laboro.

565   Jam komence de Lia publika vivo, ĉe Lia bapto, Jesuo estas la “Diservisto”, kiu tute estas dediĉita al la elaĉet-verko, kio perfektiĝas en la “bapto” de Lia pasiono.

566   Okaze de la tento en la dezerto Jesuo montriĝas kiel la humila Mesio, kiu per Sia kompleta fideleco al la de la Patro volita savoplano venkas super la satano.

567   Per Kristo komenciĝas surtere la ĉiela regno. Ĝi “ekbrilas al la homoj en la vorto, en la verkoj kaj en la ĉeesto de Kristo” (“Lumen Gentium” 5). La eklezio estas la ĝermo kaj la komenco de tiu regno. Ties ŝlosiloj estas konfiditaj al Petro.

568   La transfiguriĝo de Kristo volas fortigi la kredon de la apostoloj vidalvide la venonta pasiono. La suprenirado al la “alta monto” preparas al la supreniro al la Kalvaria monto. Kristo, la kapo de la eklezio publikigas, kion enhavas Lia korpo kajkin ĝi elbrilas en la : “la esperon al gloro” (Kol 1,27 BIB) .

569   Jesuo libervole supreniris al Jerusalemo konscie, ke Li tie pro la opositio de la pekuloj mortos pertortan morton.

570   La eniro de Jesuo al Jerusalem atestas la venadon de la Dia regno. La Mesia Reĝo akceptita de la infanoj kaj de la humile bonvolemaj homoj en Lia urbo, tiun Dian regnon enkundukos per la Pasĥo de Lia morto kaj de Lia resurekto.

ARTIKOLO 4 •  “JESUO KRISTO … suferinta sub Poncio Pilato, krucumita, mortinta kaj entombigita”

571   La paska-mistero de la kruco kaj de la resurekto de Kristo esta la koro de la evangelio, kiun la apostoloj kaj ties ekleziaj posteuloj devas anonci al la mondo. En la elaĉeta morto de Lia Filo Jesuo Kristo plenumiĝis “por ĉiam” la savoplano de Dio (Heb 9,26 BIB) (1067)

572   La eklezio restas fidela ĉe la interpretado “de la tuta skribo”, kiun Jesuo mem donis antaŭ kaj post Sia pasĥo : “Ĉu la Mesio ne devis suferi ĉion tion, kaj eniri en sian gloron?” (Luk 24,26 BIB). La suferoj de Kristo ricevis sian konkretan historian formon per tio, ke Li “esti rifuzita de la pliaĝuloj kaj la ĉefpastroj kaj la skribistoj” (Mar 8,31 BIB), kiuj Lin “transdonis al la nacianoj, por ke ili lin moku kaj skurĝu kaj krucumu” (Mat 20,19 BIB). (599)

573   Por pli profunde kapti la sencon de la elaĉetado, la kredo povas klopodi penetri en la cirkonstancojn de la morto de Jesuo, kiu estas fidele transdonitaj per la evangelioj kaj heligataj per aliaj historiaj fontoj.

Alineo 1 • Jesuo kaj Izraelo

574   Jam komence de la publika agado de Jesuo la farizeoj kaj la anoj de Herodo interkonsentis kun sacerdotoj kaj kun skribistoj Lin mortigi . Kelkaj el Liaj agadoj (elpeladoj de demonoj , pardonadoj de pekoj , sabataj sanigoj , memstaraj interpretoj de la purigaj preskriboj de la leĝo , familiaraj rilatoj kun doganistoj kaj publikaj pekuloj ) vekis ĉe kelkaj malbonvolemaj la supozon, ke Li estus obseda . Oni riproĝis Lin, ke Li blasfemas Dion kaj ke Li estas malbona profeto – du sakrilegioj kontrau la religio, por kiuj la leĝo antaŭvidis la ŝtonigon .

575   Por la religiaj aŭtoritatoj de Jerusalem, kiujn la evangelio laŭ Johano ofte simple nomas “la judoj” , estis tiel multaj vortoj kaj agoj de Jesuo “signoj, al kiuj estis kontraŭparolata” , eĉ pli ol por la simpla Dipopolo . La rilatoj de Jesuo al la farizeoj tamen ne estis nur polemikaj. Estis ja farizeoj, kiuj Lin avertis pri la danĝeroj minacantaj . Jesuo laŭdas unuopajn el ili, ekzemple la skribiston en Mar 12,34, kaj Li estas plurfoje gasto ĉe farizeoj . Jesuo subtenas instruojn, kiuj estas partoprenataj de tiu religia elito de la Dipopolo: La resurekto de la mortintoj , la formoj de la pieco (almoz-donado, fastado kaj preĝado ), la kutimo turni sin al Dio la Patro, kaj la centrala pozicio de la ordono de amo al Dio kaj al la proksimulo . (993)

576   En la okuloj de multaj en Izraelo Jesuo ja ŝajnas peki kontraŭ la esencaj institucioj de la elektita popolo:

–       kontraŭ la obeo rilate al la leĝo, en senescepte ĉiuj skribe fiksitaj leĝoj, kaj - por la farizeoj - en la buŝa tradicio de la interpretado;

–       kontraŭ la centra pozicio de la templo de Jerusalemo kiel la sankta loko, la aparta loĝloko de Dio;

–       kontraŭ la kredo je la unika Dio, en kies gloro neniu homo povas partopreni.

I • Jesuo kaj la leĝo

577   En la surmonta prediko Jesuo sub la lumo de la graco de la Nova Interligo klarigis la leĝon, kio estis donita de Dio okaze de la unua interligado sur Sinai. Ĝi komencis per solena averto: (1965)

“Ne pensu, ke mi venis, por detrui la leĝon aŭ la profetojn; mi venis, ne por detrui, sed por plenumi. Vere mi diras al vi: Ĝis la ĉielo kaj la tero forpasos, nek unu joto nek unu streketo forpasos de la leĝo, ĝis ĉio plenumiĝos. Tial, kiu malobservos unu el ĉi tiuj plej malgrandaj ordonoj kaj tiel instruos homojn, tiu estos nomata la plej malgranda en la regno de la ĉielo; sed kiu faros ilin kaj instruos, tiu estos nomata granda en la regno de la ĉielo” (Mat 5,17-19 BIB). (1967)

578   Por Jesuo, la Mesio de Izrael, kaj tiel por la plej granda en la ĉiel-regno, decas laŭ Liaj propraj vortoj, plenumi la leĝon plene, eĉ la plej malgrandajn ordonojn. Li estas eĉ la unika, kiu povas tion plene fari . Kiel la judoj mem konfesis, ili neniam estis kapablaj plenumi la leĝon tute sen lezi la plej malgrandan leĝon . Pro tio je la jara Jom Kipuro la infanoj de Izraelo petas Dion pri pardono pro siaj malopeoj de la leĝaro. La leĝaro ja estas unuo, kaj, kiel memorigas la S-ta Jakobo: “kiu observas la tutan leĝaron, sed falpuŝiĝas pri unu punkto, fariĝis kulpa pri ĉio” (Jak 2,10 BIB) (1953)

579   Tiu principo, ke la leĝo estu obeata tutplene ne nur laŭ la literoj, sed ankaŭ laŭ sia spirito, estis grava por la farizeoj. Alten levante tion por Izraelo ili instigis multajn judojn de la tempo de Jesuo al grandega religia fervoro . Por ke tiu fervoro ne degeneriĝu en “hipokritan” kasuistikon , ĝi devas prepari la popolon por la eksterordinara ago de Dio: ke la unika justulo anstataŭ ĉiuj pekuloj tut plenumu la leĝon .

580   La perfekta plenumiĝo de la leĝaro povis pro tio nur esti la verko de la Dia leĝdonanto mem, kiu naskiĝis en la persono de la Filo subigita al la leĝaro . En Jesuo la leĝaro aperas ne plu cizelita sur ŝtonaj tabuloj, sed enskribita en la “koron” (Jer 31,33 BIB) de la Diservisto. Tiu “faros juĝon laŭ la vero” (Jes 42,6 BIB) kaj pro tio fariĝis “interligo por la polo” (Jes 42,6 BIB). Jesuo en la plenumo de la leĝo eĉ akceptas la “malbenon de la leĝo” , kiun ĉiu tiras al si, “kiu ne persistos en ĉio, kio estas skribita en la libro de la leĝo, por plenumi ĝin” . La morto de Kristo tiel “okazis por la elaĉeto de tiuj pekoj, kiuj estis sub la unua testamento” (Heb 9,15 BIB). (527)

581   Jesuo estis rigadata de la judoj kaj ties spiritaj gvidantoj kiel “rabeno” . Li argumentis ofte kadre de la rabena leĝointerpretado Sed Jesuo devis senintense bruski la leĝo-instruistojn, ĉar Li prezentis Siajn interpretadojn ne nur kiel unu el ili, “ĉar li instruis … kiel havanta aŭtoritaton, kaj ne kiel iliaj skribistoj” (Mat 7,28-29 BIB). En Li estas sur la monto de la beatigoj denove aŭdebla la sama Dia Vorto, kio aŭdiĝis sur la Sinajo por doni al Mozeo la skriban leĝon . Jesuo ne nuligas la leĝon, sed Li plenumas ĝin donante flanke de Dio ties definitivan interpretadon: “vi aŭdis, ke estas dirite al la antikvuloj … sed mi diras al vi” (Mat 5,33-34 BIB). Kun la sama Dia aŭtoritato Li klarigas certajn “tradiciojn de homoj” - tio estas de la farizeoj, kiuj “vantigas la vorton de Dio” . (2054)

582   Eĉ pli: La leĝon pri la pureco de la manĝaĵoj, kio en la juda vivo ludis tiom gravan rolon, Jesuo plenigis revelaciante ties “edukan” sencon per Dia interpretado; “ke ĉio, eniranta de ekstere en homon, ne povas profani lin … Tion li diris, indigante ĉiajn manĝaĵojn. Kaj li diris: Kio elvenas el homo, tio profanas la homon. Ĉar de interne, el la koro de homoj, eliras malvirtaj pensoj” (Mar 7,18-21 BIB). Jesuo ofertis en Dia aŭtoritato la definitivan leĝointerpretadon. En tio Li puŝiĝis sur la obstaklon de certaj leĝoinstruistoj, kiuj ne akceptis Lian leĝointerpretadon, kvankam ĝi estis aŭtentikigita per akompanantaj Diaj signoj . Tio validas precipe pri la sabata demando: Jesuo memorigas pri tio, ofte kun rabenaj argumentoj , ke la sabata trankvilo nek per la servo por Dio nek per la servo je la proksimulo - kaj pro tio ankaŭ ne per Siaj sanigoj - estas lezata. (368, 548, 2173)

II • Jesuo kaj la templo

583   Kiel jam la profetoj antaŭ Li, Jesuo profunde honoris la templon de Jerusalemo. En ĝi Li estis antaŭ Dio prezentita de Josefo kaj Maria kvardek tagojn post Lia naskiĝo . En la aĝo de 12 jaroj Li decidis resti en la templo por memorigi Siajn gepatrojn, ke Li estas ĉi tie por la aferoj de Lia Patro . Dum Sia kaŝita vivo Li iris al la templo ĉiujare almenaŭ je la paska festo . Lia publika agado evoluis en la ritmo de Liaj pilgrimoj al Jerusalemo okaze de la grandaj judaj festoj . (529, 534)

584   Jesuo ascendas supren al la templo kiel la precipa loko de la renkontiĝo kun Dio. La templo estas por Li la loĝejo de Sia Patro, domo de la preĝoj, kaj Li indigniĝas, ke ties antaŭkorto estis farita bazara halo . Pro fervora amo al Lia Patro li forpuŝas la komercistojn el la templo: “ne faru la domon de mia Patro domon de komerco! Liaj disĉiploj rememoris je la vorto de la Skribo: ‘La Fervoro pri Via domo min konsumas’ (Psa 69,10 BIB)” (Joh 2,16-17 BIB). Post Lia resurkteo la apostoloj retenis honorplenan sintenon rilate al la templo . (2599)

585   Antaŭ Lia pasiono Jesuo ja anoncis la detruon de tiu belega konstruaĵo, de kiu ne unu ŝtono restos sur la alia . En tio kuŝas signo de la fina tempo, kiu komenciĝas kun Lia pasĥo . Sed tiu anonco estis redonita misinterprete de malĝustaj atestantoj okaze de Lia pridemandado antaŭ la ĉefpastro kaj poste ĝi estis obĵetita al la najlito sur la krucon .

586   Jesuo prezentis sian instruon plejparte en la templo kaj Li estis tute ne malama al ĝi . Li estis preta pagi la templo-imposton kaj ankaŭ paĝis ĝin por Petro , kiun Li ĵus antaŭe estis farinta baza ŝtono de Sia venonta eklezio . Li eĉ Sin identigis kun la templo Sin mem nomante la definitiva leĝejo de Dio inter la homoj . Pro tio anoncas la ekzekuto de Sia korpo la detruon de la templo, kun kio komenciĝas nova epoko de la savohistorio. “Venas la horo, kiam nek sur ĉi tiu monto, nek en Jerusalem, vi adoros la Patron” (Joh 4,21 BIB) . (797, 1179)

III • Jesuo kaj la kredo de Izrael je la unuika savanta Dio

587   La leĝo kaj la templo en Jerusalemo povis do ĉiuj esti motivoj por la religiaj aŭtoritatoj de Izraelo “kontraŭparoli” al Jesuo. La vera senco de la obstaklo tamen estis Lia rolo en la pekopardono, la Dia verko ĝenerale.

588   Estis skandalo por la farizeoj, ke Jesuo manĝis same familiare kun doganistoj kaj pekuloj kiel kun ili . Rilate al tiaj, “kiuj fidis al si, ke ili estas justuloj, kaj malestimis la ceterajn” (Luk 18,9 BIB) , Jesuo diris: “Mi venis, por alvoki al pento ne justulojn, sed pekulojn” (Luk 5,32 BIB). Ja, Li klarigis al la farizeoj, ke ĉiuj estas pekuloj , kaj kiu ne konsideras sin savobezona, estas blinda . (545)

589   Precipe pro tio Li ŝokis, ĉar Li Sian mizerikordan sintenon rilate al la pekuloj samrangigis kun la sinteno de Dio rilate al tiuj . Per tio, ke li ĉetablis kun pekuloj , Li eĉ komprenigis, ke Li allasos ilin al la mesia festeno . Precipe Li kaŭzis embarason ĉe la Izraelaj aŭtoritatoj, ĉar Li pardonis pekojn. Ĉu ili ne ĝuste demandis “kiu povas pardoni pekojn, krom Dio sola?” (Mar 2,7 BIB). Jesuo aŭ blasfemas Dion pardonante pekojn Sin samrangigante kiel homo al Dio , aŭ Li diras la veron kaj Lia persono pretendigas kaj revelaciigas la nomon de Dio . (431, 1441, 432)

590   Unike la Dia identeco de la persono de Jesuo povas pravigi tiel absolutan pretendon kiel la sekvan: “Kiu ne estas kun mi, tiu estas kontraŭ mi” (Mat 12,30 BIB), aŭ eldirojn kiel: “jen iu pli granda ol Jona estas ĉi tie …, iu pli granda ol Salomono” (Mat 12,41-42 BIB), “pli granda ol la templo” . Aŭ ke Li rilatigas al Si, se David nomis la Mesion Sian Sinjoron , aŭ asertas: “antaŭ ol naskiĝis Abraham, mi ekzistas” (Joh 8,58 BIB), kaj eĉ: ”Mi kaj la Patro estas unu“ (Joh 10,30 BIB). (253)

591   Jesuo invitis la religiajn aŭtoritatojn en Jerusalemo, kredi je Li, ĉar Li efektivigis la verkojn de la Patro . Sed tia kred-ago antaŭkondiĉas sekrete morti-en-si-mem, por “naskiĝi de supre” altirita de la Dia graco . Meti tian konverso-postulon, kvankam la promeso devus plenumi tiel neatendite , komprenigas, ke la sinedrio ne povis kontraŭstari al tragika erara tento, ke Jesuo estus kontraŭDia blasfemulo, kaj Li kiel tia meritus la morton . La sinedrianoj samtempe agis en “nescio” kaj pro “obstiniĝo” en “nekredemeco” . (526, 574)

MALLONGE

592   Jesuo ne nuligis la leĝon de Sinai, sed plenumis ĝin tiom perfekte , ke Li plenumis ties lastan sencon kaj liber-aĉetis de ties malobeo .

593   Jesuo honoris la templon: okaze de la judaj pilgrimfestoj Li ĝin vizitis, kaj Li amis kun fervora amo tiun loĝejon de Dio inter la homoj. La templo antaŭe indikis Lian misteron. Anoncante ties detruon, Li en tio anoncis Sian perfortan morton kaj la eniron en novan epokon de la savohistorio, en kio Lia korpo estos la definitiva templo.

594   Jesuo metis agojn - kiel ekzemple la pentopardonon - kiuj Lin mem revelacias kiel la savanta Dio . Ĉertaj judoj en Li ne ekkonis la homiĝintan Dion , sed vidis en Li “homon” farantan “Sin mem kiel Dion” kaj ili kondamnis Lin kiel blasfemulon kontraŭ Dio.

Alineo 2 • Jesuo mortis sur la kruco

I • La proceso de Jesuo

La judaj aŭtoritatoj ne estis unu-opiniaj pri Jesuo

595   Inter la religiaj aŭtoritatoj en Jerusalemo la persono de Jesuo donis ĉiam denove okazojn pri diverĝo de opinioj: Ekzemple la farizeo Nikodemus kaj la emineta Josefo el Arimataea estis kaŝitaj anoj de Jesuo . Johano povas diri, ke – eĉ mallonge antaŭ la pasiono – “de la gvidaj viroj multaj kredis al Li” (Joh 12,42 BIB), kvankam vere tiu kredo pri Li estis ankoraŭ tre nekompleta. Tio ne surprizas, se oni pripensas, ke unu tagon post Pentekosto “granda aro de la sacerdotoj … obeeís al la fido” (Ago 6,7 BIB) kaj “iuj el la sekto de la farizeoj” fariĝis “kredantoj” (Ago 15,5 BIB). La sankta Jakobo povis diri al la sankta Paŭlo, ke “miloj da kredantoj estas el inter la Judoj, kaj ili ĉiuj estas fervoruloj por la leĝo” (Ago 21,20 BIB).

596   La religiaj aŭtoritatoj estis ne unu-animaj rilate al la demando, kiel oni pensu pri Jesuo . La farizeoj minacis la ekskludon al tiuj, kiuj sin orientiĝus laŭ Jesuo. Kelkaj timis, “se ni lasos lin, ĉiuj kredos al li, kaj la Romanoj venos kaj forigos nian lokon kaj nian nacion” (Joh 11,48 BIB). Al ili la ĉefsacerdoto Kajaphas faris proponon aŭgurante: “nek vi konsideras, ke pli bone estas por vi, ke unu homo mortu por la popolo, ol ke la tuta nacio pereu” (Joh 11,50 BIB). La sinedrio, kiu Jesuon kiel blasfemulon kondamnis al morto , sed estis perdinta la rajton iun ekzekuti , transdonis Jesuon al la Romanoj kaj akuzis Lin pro ribelo , kio lin starigis al la flanko de Barabaso, kiu estis akuzita pro “ribelado” (Luk 23,19 BIB). La ĉefsacerdotoj klopodis movi Pilaton ankaŭ per politikaj minacoj kondamni Jesuon al morto . (1753)

La Judoj ne estas kolektive responsaj pri la morto de Jesuo

597   Se oni konsideras, kiel historie komplika estas la proceso de Jesuo laŭ la rakontoj de la evangelioj, kaj kiel ankaŭ la persona ŝuldo de la kunagantoj en la proceso (de Judoj, de la sinedrio, de Pilato) estas – sole Dio ĝin scias – , oni ne rajtas responsigi la tutecon de la judoj de Jerusalemo pri tio – spite al la kriado de manipulita aro kaj senatente al la ĝeneralaj riproĉoj en la postpentekostaj vokoj al konvertiĝo . Kiam Jesuo pardonis al ili de sur la kruco , Li – kiel pli poste ankaŭ Petro – pardonis al la Judoj de Jerusalemo kaj eĉ al ties gvidantoj pro ilia “nescio” . Ankoraŭ malpli oni rajtas preni kiel kaŭzon la krion de la pololo: “Lia sango estu sur ni kaj sur niaj infanoj!” (Mat27,25 BIB), kiu estas formulo de konfirmo kaj ne kaŭzo etendi la ŝuldon sur la judoj de aliaj landoj kaj tempoj: (1735)

Pro tio la eklezio okaze de la Dua Vatikana Koncilio deklaris: Kio “okaze de Lia sufero estis farita, oni povas nek surmeti sen diferenco al ĉiuj siatempe vivantaj judoj nek al la nuntempe vivantaj judoj. … La judoj estas priskribendaj nek kiel kondamnitaj de Dio nek kiel malbenitaj, kvazaŭ tio rezultiĝus el la Sankta Skribo” (Nostra aetate 4). (839)

Ĉiuj pekuloj ŝuldas pri la sufero de Kristo

598   La eklezio en sia kredoinstruo kaj en la atesto de siaj sanktuloj neniam forgesis, ke ankaŭ la pekuloj “estis la kaŭzantoj kaj la plenumiĝantoj de ĉiuj punoj, kiujn Kristo doleris” (Katechismus Romanus 1,5,11) . Ĉar la eklezio konscias, ke niaj pekoj trafas Kriston mem , ĝi ne hezitas, atribui la plej gravan responson por la doloroj der Kristo al la kristanoj – dum tiuj la responson tro ofte atribuis al la judoj.

“Tiu ŝuldo trafas precipe tiujn, kiuj ripete refalas en la pekon. Pro tio ke niaj pekoj puŝis Kriston en la krucomorton, vere tiuj “krucumas” la Filon de Dio denove kaj mokadas pri Li, kiuj sin rulas en pekoj kaj malvirtoj, ‘kiom ili responsas, ili denove krucumas la Filon de Dio kaj denove Lin primokas” (Heb 6,6 BIB) – krimo, kio ĉe ni eĉ pli grava aperas ol ĝi estis flanke de la judoj. ‘Ĉar tiu, kiel la apostolo diras, neniam krucumintus la Sinjoron de la gloro, se ili Lin ekkonintus’ (1 Kor 2,8 BIB). Ni ja diras, ke ni Lin konas, kaj tamen ni kvazaŭ puŝas la manon sur Lin kaj ni neas Lin en nia ago (“Catechismus Romanus 1,5,11). (1851)

“Demonoj ne estas tiuj, kiuj Lin krucumis, se vi, kiu Lin krucumis kune kun ili kaj ĉiam ankoraŭ denove krucumas Lin amuziĝante en pekoj kaj malvirtoj” (s-ta Franz el Asiso, admonicio 5,3).

II • La elaĉetmorto de Kristo en la Dia savoplano

Jesuo estas “transdonita al la juraj instancoj laŭ la fiksa decido de Dio”

599   La perforta morto de Jesuo ne okazis hazarde per bedaŭrinda kunagado de cirkonstancoj. Ĝi apartenis al la mistero de la plano de Dio, kiel ĝin klarigis la sankta Petro al la judoj de Jerusalemo jam en Lia unua pentekosta prediko: Jesuo estis “trandonita laŭ la de Dio decidita plano kaj antaŭscio” (Ago 2,23 BIB). Tiu biblia parolmaniero ne eldiras, ke tiuj, kiuj “perfidis” Jesuon , estis nur la senvolaj agantoj de scenaro, kiun Dio dekomence estis kompilinta. (317)

600   Por Dio ĉiuj tempaj momentoj estas senpera nuntempo. Kiam Li ion “antaŭdestinas” en Sia eterna plano, Li enkludas la liberan respondecon de ĉiu homo al Sian graco: “vere en ĉi tiu urbo kolektiĝis kontraŭ Via sankta Servanto Jesuo, kiun Vi sanktoleis, kune Herodo kaj Pontio Pilato kun la gentoj kaj la popoloj de Izrael , por fari ĉion, kion Via mano kaj Via intenco antaŭdifinis” (Ago 4,27-28 BIB). Dio allasis la agojn elirintaj el ilia blindigo por reakigi sian savoplanon . (312)

“Mortinta por niaj pekoj laŭ la Skribo”

601   Tiu Dia plano, krei savon per la perforta morto de “la servisto, la justulo” , en la Skribo estis anoncita anticipe kiel mistero de ampleksa elaĉeto, tio signifas kiel elaĉeto, kiu liberigas la homojn el la sklaveco de la peko . En kredokonfeso, de kio la sankta Paŭlo diras, ke li ĝin “ricevis” , li konfesas; “Kristo mortis por niaj pekoj, laŭ la Skribo” (1 Kor 15,3 BIB) . La elaĉeta morto de Jesuo lasas plenumiĝi precipe la profetadon pri la suferanta Dioservisto . Jesuo mem interpretis la sencon de Siaj vivo kaj morto en la lumo de tiuj vortoj pri la Diservisto . Post Sia resurekto Li donis tiun Skribo-interpretadon al la Emaŭs-disĉiploj kaj poste al la apostoloj mem . (652, 713)

Dio faris Lin “peko por ni”

602   Pro tio la sankta Petro povas formuli la apostolan kredon je la Dia savoplano jene: “Sciante, ke … vi elaĉetiĝis el via vanta vivmaniero, kiun vi ricevis de viaj patroj, per multekosta sango, kiel de ŝafido senmakula kaj sendifekta, la sango de Kristo; Li estis antaŭdifinita antaŭ la fondo de la mondo, kaj Li estas elmontrita en la fino de la tempoj pro vi” (1 Pet 1,18-20 BIB). La homaj pekoj, sekvantaj al la prapeko, estas punataj per la morto . Dio sendis Sian propran Filon en figuro de sklavo al la homonaturo , kiu falintis en peko, kaj pro la peko la homo estis fordonita al la morto. Dio “faris peko pro ni tiun, kiu ne konis pekon; por ke ni fariĝu Dia justeco en Li” (2 Kor 5,21 BIB). (400, 519)

603   Jesuo ne estas malakceptita [de Dio], kvazaŭ Li mem pekintus . Sed Li nin en nia Dio-malproksimeco tiom akceptis en Sia elaĉet-amo, kiu Lin ĉiam kunigis kun la Patro , ke Li sur la kruco povis diri en nia nomo: “Mia Dio, mia Dio, kial Vi forlasis min?” (Mar 15,34 BIB) . Ĉar Dio Lin faris tiom solidara kun ni pekuloj, Li “ne indulgis Sian propran Filon, sed fordonis Lin por ni” (Rom 8,32 BIB), por ke ni estu “repacigitaj kun Dio per la morto de Lia Filo” (Rom 5,10 BIB). (2572)

La ĉion-ampleksa elaĉeta amo de Dio

604   Fordoninte por niaj pekoj Sian Filon, Dio montris, ke tio, kion Li planas por ni, estas decido bonvolema, kiu antaŭiras ĉiun meriton de nia flanko: “Jen estas la amo, ne ke ni amis Dion, sed ke Li amis nin, kaj sendis Sian Filon kiel repacigon pro niaj pekoj.” (1 Joh 4,10 BIB) . “Sed Dio rekomendis al ni Sian amon en tio, ke dum ni ankoraŭ estis pekuloj, Kristo mortis por ni.” (Rom 5,8 BIB). (211, 2009, 1825)

605   Ĉi amo neniun ekskludas. Jesuo tion diras per la parabolo pri la perdita ŝafo: “Tiel same ne estas la volo de via Patro, ke unu el ĉi tiuj malgranduloj pereu” (Mat 18,14 BIB). Li deklaras, ke Li fordonas Sian vivon “kiel elaĉeton por multaj”. La esprimo “por multaj” ne estas malvastiga, sed ĝi starigas la tutan homaron en rilato al la unika persono de la elaĉetanto, kiu Sin donas, por savi ilin . Konekse kun la apostoloj la eklezio instruas, ke Kristo mortis por ĉiuj homoj senescepte: “Ne ekzistas homo, ne ekzistis unu kaj ne ekzistos unu, por kiu Li ne suferis” (sinodo de Quircy, 853 p.K. , “De libero arbitrio hominis et de praedestinatione”, kanono 4: Denzinger-Schönmetzer 624). (402, 634, 2793)

III • Kristo Sin oferis al Sia Patro por niaj pekoj

La tuta vivo de Kristo estas oferdono al la Patro

606   La Filo de Dio, kiu “ne venis el la ĉielo”, por fari Sian “volon, sed la volon” de la Patro, kiu Lin “sendis” , “Li diras … okaze de Sia eniro en la mondon: … Jen mi venos, … por plenumi Vian volon, ho Dio, … Laŭ tiu volo ni estas sanktigitaj per la ofero de la korpo de Jesuo Kristo unufoje por ĉiam” (Heb 10,5-10 BIB). Jam en la unua momento die Sia homiĝo la Filo de la Dia savoplano alproprigas al Si tiun Dian savoplanon kiel savanto: “Mia nutraĵo estas plenumi la volon de Tiu, kiu min sendis, kaj fini Lian laboron” (Joh 4,34 BIB). La mem-ofero de Jesuo “pro la pekoj de la tuta mondo” (1 Joh 2,2 BIB) estas esprimo de ama komuno kun la patro: “Pro tio la Patro min amas, ĉar mi demetas mian vivon” (Joh 10,17 BIB). “La mondo sciu, ke mi amas la Patron, kaj kiel la Patro ordonis al mi, tiel mi faras” (Joh 14,31 BIB). (517, 536)

607   Tiu deziro, alproprigi la aman elaĉetdecidon de Sia Patro, stimulas la tutan vivon de Jesuo , ĉar Lia elaĉeta pasiono estas la kaŭzo de Lia homiĝo: “kion mi diru? Patro, savu min el ĉi tiu horo. Sed por tio mi venis ĝis ĉi tiu horo” (Joh 12,27 BIB). “La kalikon, kiun la Patro donis al mi, ĉu mi Lin ne trinku?” (Joh 18,11 BIB). Kaj fine sur la kruco Li diras: “mi soifas” (Joh 19,29 BIB), kaj poste: “estas finite” (Joh 19,30 BIB). (457)

“La ŝafido, kiu forprenas la pekojn de la mondo”

608   Johano la Baptisto konsentis, bapti Jesuon kiel la pekulojn . “La sekvantan tagon li vidis Jesuon venanta al li, kaj diris: Jen la Ŝafido de Dio, kiu forportas la pekon de la mondo!” (Joh 1,29 BIB) . Li tiel atestis, ke Jesuo estas la servisto de Dio, kiu lasas sin esti gvidata silente al la buĉostablo kaj portas la pekojn de la multaj , kaj ke Li estas samtempe la paskoŝafido, la simbolo de la elaĉeto de Izraelo okaze de la unua pasko . La tuta vivo de Kristo estas esprimo de Lia senditeco “por servi, kaj por doni sian vivon kiel elaĉeton por multaj”. (523, 517)

Jesuo libere alproprigas al Si la elaĉetan amon de la Patro

609   Pro tio, ke Jesuo prenis la amon de la Patro al al homoj en Sian homan koron, Li “amis ilin ĝis la fino.” (Joh 3,1 BIB), ĉar “neniu havas amon pli grandan ol tiu, kiu demetas sian vivon por siaj amikoj” (Joh 15,13 BIB). Tiel fariĝis Lia homa naturo en la pasiono kaj mortado al libera kaj kompleta ilo de Lia Dia amo, kiu volas la savon de la homoj . Pro amo al Sia Patro kaj al la homoj, kiujn la Patro volas savi, Li libere surprenis Sian pasionon kaj Sian morton: “Neniu forprenas de mi [mian vivon], sed mi ĝin demetas memvole” (Joh 19,18 BIB). Pro tio la Filo de Dio aliris la morton en suverena libereco . (478, 515, 272, 539)

Ĉe la Lasta Vespermanĝo Jesuo anticipis la liberan fordonon de Sia vivo

610   “En la nokto, en kiu li estis perfidata” (1 Kor 11,23 BIB), Jesuo donis solenan esprimon al sia libera donado en la manĝo kun la dekdu apostoloj . Vespere antaŭ Lia pasiono, kiam Li estis ankoraŭ en libereco, Jesuo tiun lastan manĝon kun Siaj apostoloj faris memoriga celebrado de libervola sindono de si mem al la Patro por la savo de la homoj: “Ĉi tio estas mia korpo, kiu estas donita por vi” (Luk 22,19 BIB); “ĉar ĉi tio estas mia sango de la interligo, kiu estas elverŝata por multaj, por la pardonado de pekoj” (Mat 26,28 BIB). (766, 1337)

611   La eŭkaristio, kiun Jesuo instalas en tiu horo, fariĝas “rememoro” de Lia ofero. Li enprenas la apostolojn en Sian propran sindonon kaj postulas de ili, tion daŭrigi . Per tio Li enoficigas la apostolojn kiel sacerdotoj de la Nova Interligo: “por ili mi konsekras min, por ke ili mem ankaŭ estu konsekritaj en la vero” (Joh 17,19 BIB) . (1364, 1341, 1566)

La morto-angoro en Getsemani

612   La kalikon de la Nova Interligo, kiun Jesuo en Sia prezentado dum la Vespermanĝo estis antaŭpreninta , Li akceptis en Sia angoro en Getsemani el la manoj de la Patro estante “obeema ĝis morto” (Flp 2,8 BIB) . Jesuo preĝis: “Ho mia Patro, se povas esti, ĉi tiu kaliko pasu for de mi …” (Mat 28,39 BIB). Tiel Li esprimis la abomenon, kiun Lia homa naturo sentis kontraŭ la morto. Kiel nia naturo, tiel ankaŭ Lia naturo ja estas destinata al la vivo; sed kontraŭe al la nia ĝi estas komplete libera de la peko , kiu tiras la morton post si ; sed precipe ĝi estas prenita en la Dian personon de la “Estro de la vivo” , de la “vivanta” . Kun Sia homa volo li konsentas, ke okazu la volo de la Patro , kaj Li tiel akceptas la morton kiel elaĉeta morto, por “porti niajn pekojn en sia korpo sur la lignaĵo” (1 Pet 2,24 BIB). (532, 2600, 1009)

La morto de Kristo estas la unika kaj definitiva ofero

613   La morto de Kristo estas la paska ofero, en kiu “la Ŝafido de Dio, kiu forportas la pekon de la mondo” plenumas la definitivan elaĉetadon de la homoj . Samtempe Li estas la ofero de la Nova Interligo , kiu remetas la homon denove en la komunon kun Dio repacigante la homon kun Dio per la “sango …, kiu estas elverŝata por multaj, por la pardonado de pekoj” . (1366, 2099)

614   Ĉi tiu ofero de Kristo estas unika; ĝi perfektigas kaj superas ĉiujn oferojn . Unue ĝi estas dono de Dio la Patro mem: La Patro fordonas sian Filon, por repacigi nin kun Si . Samtempe ĝi estas ofero de la homiĝinta Difilo, kiu libervole kaj pro amo en la Sankta Spirito oferas sian vivon al Sia Patro, por rebonigi nian malobeadon. (529, 1330, 2100)

Jesuo metas Sian obeon anstataŭ nia malobeo

615   “Kiel per la malobeo de unu la multaj fariĝis pekuloj, tiel per la obeo de unu la multaj fariĝos justaj ” (Rom 5,19 BIB). Per Sia obeo ĝis la morto Jesuo fariĝis la doloranta Diservisto, kiu anstataŭante “fordonis Sian vivon kiel satisfakcio”, “portis la pekojn de multaj” kaj tiel “justigas la multajn”, “surprenante ties ŝuldon” . Jesuo riparis niajn pekojn kaj kompensis ilin al Dio la Patro (1850, 433, 411)

Jesuo kompletigas Sian oferon sur la kruco

616   La “amo ĝis la fino” donas al la ofero de Kristo sian valoron kaj efikas, ke ĝi elaĉetas kaj rebonigas, satisfakcias kaj kompensas. Jesuo dum la sindono de Sia vivo sciis pri ni ĉiuj kaj amis nin ĉiujn . “La amo de Kristo nin devigas; ĉar ni juĝas jene, ke ĉar unu mortis pro ĉiuj, tial ĉiuj mortis” (2 Kor 5,14 BIB). Neniu homo, eĉ ne la plej granda sanktulo kapablus porti la pekojn de ĉiuj homoj kaj oferi sin kiel ofero por ĉiuj. Sed pro la Dia persono kiel Filo en Kristo, kiu ĉiujn homojn superas kaj samtempe ilin ĉirkaŭas kaj faras Kriston la kaput de la tuta homaro, la ofero de Kristo povas esti elaĉeta por ĉiuj.

617   “Per Sia sankta pasiono sur la kruca ligno Li perlaboris por ni pravigon”, instruas la koncilio de Trento (Dekreto pri la pravigo, ĉapitro 1: Denzinger-Schönmetzer 1529) kaj tiel akcentas la unikan karakteron de la ofero de Kristo kiel “fonto de la eterna savo” . Kaj la eklezio adoras la krucon, kiam ĝi kantas: “Ho sankta kruco, estu salutata, vi unika espero de ĉi mondo” (Liturgio de la horoj, himno “Vexilla regis”). (1992, 1235)

Nia partopreno en la ofero de Kristo

618   La krucomorto estas la unika ofero de Krist, la “unika peranto inter Dio kaj la homoj” . Sed ĉar Li en Sia homiĝinta Dia persono “unuiĝis kvazaŭ kun ĉiu homo” (Gaudium et Spes 22,5). Jesuo instigas Siajn disciplojn surpreni “siajn krucojn” kaj sekvi Lin , ĉar Li “suferis pro [ni], postlasante por [ni] ekzemplon, por ke [ni] sekvu Liajn postesignojn” . Li volas partoprenigi en Lia ofero tiujn, al kiuj Lia elaĉeta ofero unue utilas . Tio validas precipe por Lia patrino, kiu estas enprenita en la misteron de Lia elaĉeta pasiono pli profunde ol ĉiu alia homo . (1368, 1460, 307, 2100, 964)

Neniu alia ŝtupetaro ekzistas, por ascendi al la ĉielo, ol la kruco (s-ta Rosa el Lima, Vita).

MALLONGE

619   “Kristo mortis pro niaj pekoj laŭ la Skriboj;” (1 Kor 15,3 BIB).

620   Nia salo originas el la iniciato de la amo de Dio al ni, ĉar Li “Li amis nin, kaj sendis Sian Filon kiel repacigon pro niaj pekoj” (1 Joh 4,10 BIB). “Dio estis en Kristo, repacigante la mondon al Si” (2 Kor 5,19 BIB).

621   Jesuo libervolo Sin oferis por nia savo. En la Lasta Vespermanĝo Li signe esprimas kaj efikas tiun memdonadon: “ĉi tio estas mia korpo, kiu estas donita por vi” (Luk 22,19 BIB).

622   La elaĉeto per Kristo ekzistas en tio, ke li “venis por doni sian vivon kiel elaĉeton por multaj” (Mat 20,18 BIB), tio signifas, por al la Siaj montri Sian amon “ĝis la fino” (Joh 13,1 BIB), por ke vi elaĉetiĝis el via vanta vivmaniero, kiun vi ricevis de viaj patroj”.

623   Jesuo estis obeema al Sia Patro en amo “ĝis la morto per kruco” (Fil 2,8 BIB). Tiel Jesuo plenumis la senditecon, fari satisfakcion kiel doloranta virtulo-servanto, kiu virtigos multajn portante iliajn pekojn sur si .

Alineo 3 • Jesuo Kristo estas entombigita

624   Estis la volo de Dio, ke Jesuo “gustumu la morton por ĉiu” (Heb 2,9 BIB). En Sia savoplano Dio decidis, ke Lia Filo ne nur “mortu pro niaj pekoj” (1 Kor 15,3 BIB), sed ankaŭ “gustumu” la morton, tio signifas, ke Li en la tempo inter Lia mortado sur la kruco kaj la momento de Lia resurekto spertu la mort-estadon, la staton de la disiĝo inter Lia animo kaj Lia korpo. Tiu mort-estado de Kristo estas la mistero de la estado de la entombigiteco kaj de la sobirado en la regnon de la morto. Tio estas la mistero de la Sankta Sabato, en kiu Kristo estas metita en al tombon kaj eniras la grandan sabatan trankvilon de Dio , post kiam Li plenumis la savon de la homoj kaj repacigis la tutan universon . (1005, 362, 349)

Kristo en Sia korpo en la tombo

625   La restado de Kristo en la tombo estas la reala ligo inter la dolor-kapabla stato de Kristo antaŭ pasko kaj Lia nuna glorita stato kiel resurektinto. La persono de la “vivanta” povas diri: “mi fariĝis mortinta, kaj jen, mi estas vivanta por ĉiam kaj eterne” (Apo 1,18 BIB). (470, 650)

“Ĉar Li ne obstaklis ĝenante la kutiman fluon de la naturo, ankaŭ ĉe Li disiĝis per la morto la animo de la korpo, sed poste Li en la resurekto reunuigis ambaŭ denove, por ke Li mem estus la renkontejo de ambaŭ, de la morto kaj de la vivo malpermesante unuflanke la plian naturan dissolvon de la korpo disigita de la animo, aliflanke fariĝante la principo de la unuiĝo de la disigitaj homaj esencopartoj” (s-ta Gregoro el Nyssa, oratio “Catechetica 16).

626   Ĉar “la kreinto de la vivo”, kiun oni mortigis , estas la sama kiel la “vivanto”, kiu “resurektis” evidente la Dia persono de la Filo de Dio plue havis Sian animon kaj Sian korpon, kiuj per la morto estis disaj de si: (470, 650)

“Se ankaŭ Lia sankta animo estis disa de la senmakula korpo …, tiel tamen la unu persono ne estis dividita en du personojn, ĉar la korpo kaj la animo havis de komence same sian ekziston en la persono de la vorto, kaj kvankam disaj en la morto, ambaŭ restis en la unu persono de la vorto” (s-ta Johano el Damasko, de fide orthodoxa 3,27)

“Vi ne lasos vian sanktulon vidi la putradon”

627   La morto de Kristo estis vera morto; ĝi finis Lian homan estadon surtere. Sed ĉar la persono de la Filo de Dio restis unua kun sia korpo, tiu ne fariĝis kutima kadavro, ĉar “estis neeble, ke li estu tenata de la morto ” (Ago 2,24 BIB), kaj pro tio “la Dia forto konservis la korpon de Kristo kontraŭ la putrado” (s-ta Tomaso de Aquino, summa theologiae 3,51,3). De kristo valoris samtempe: “De sur la tero de vivantoj li estas fortranĉita” (Jes 53,8 BIB) kaj “Eĉ mia karno ripozas en espero; ĉar Vi ne lasos mian animon al Ŝeol, Vi ne permesos, ke Via sanktulo forputru” (Ago 2,26-27 BIB) . La resurekto de Jesuo “je la tria tago” (1 Kor 15,4; Luk 24,46 BIB) estis la signo por tio, ankaŭ car oni supozis, ke la forputrado komencus je la kvara tago . (1009, 1683)

”Kun Kristo entombigita …”

628   La bapto, kies origina kaj plena signeco montriĝas en la subakvigo, estas la efika signo por la sobigo de la baptato en la tombon, por la mortado kun Kristo, por atingi novan vivon: “Ni do estas entombigitaj kun li per bapto al morto, por ke, kiel Kristo estas levita el la mortintoj per la gloro de la Patro, tiel same ni ankaŭ iradu en noveco de vivo (Rom 6,4 BIB). (537, 1215)

MALLONGE

629   Jesuo gustumis la morton por ĉiu homo . La Filo de Dio vere mortis kaj estis entombigita.

630   Dum Kristo kuŝis en la tombo, Lia Dia persono plue restis unuigita kun Sia animo kaj ankaŭ kun Sia korpo, kvankam tiuj estis dividitaj de si per la morto. Pro tio la korpo de Kristo “ne vidis forputradon” (Ago 13, 37 BIB).

Artikolo 5 • Jesuo Kristo “sobiris en la regnon de la morto, resurektis je la tria tago el la mortintoj”

631   Jesuo sobiris “ĝis la profundaĵoj de la tero … tiu sama estis la suprenirinto” (Efe 4,9-10 BIB). La Apostola Kredokonfeso konfesas en unu sama kredoartikolo la sobiron de Kristo en la mondon de la morto kaj Lian resurekton el la mortintoj je la tria tago, ĉar en Sia Pasko Li elirigas la vivon el la abismo de la morto:

… Vian filon, nian Sinjoron Jesuon Kriston,

kiu resurektis el la mortintoj,

kiu eklumas al la homoj en la paska lumo;

kiu kun vi vivas kaj regas eterne. Amen.

          (Meslibro Romana, paska nokto 18: Exultet)

Alineo 1 • Kristo sobiris al la mortintoj

632   La oftaj eldiroj de la Nova Testamento, laŭ kiuj Jesuo “releviĝis el la mortintoj” (1 Kor 15,20 BIB) , antaŭkondiĉas, ke Li antaŭ la resurekto estis en la regno de morto . Tio estas la unua senco, kiun la prediko de la apostoloj donis al la sobiro de Jesuo en la regnon de la morto : Jesuo kiel ĉiuj homoj suferis la morton kaj Lia animo estis en la regno de la mortintoj. Sed li sobiris tien kiel savanto kaj anoncis al la animoj, kiuj tie estis tentataj, tiun ĝojigan anoncon .

633   La Skribo nomas la restadejon de la mortintoj, al kiuj Kristo post Lia morto sobiris, “infero”, “Scheol” aŭ “Hades” , ĉar tiuj, kiuj estas tie, malhavas la vidadon de Dio . Tio estis antaŭ la veno de la elaĉetanto ĉe ĉiuj mortintoj, ĉŭ ili estis malbonaj aŭ bonaj . Sed tio ne signifas, ke ĉiuj havis la saman sorton. Jesuo montras tion al ni en la parabolo pri la povra Lazaro, kiu estas akceptata “en la sinon de Abraham ”. “La animojn de la justuloj, kiuj atendis la savanton, Kristo la Sinjoro liberigis ĉe Lia sobiro en la inferon” (“Catech. R. 1, 6, 3). Jesuo ne sobiris en la Hadeson, por liberigi la kondamnitojn el ĝi , kaj ankaŭ ne por nuligi la lokon de la kondamnitoj , sed por liberigi la justulojn, kiuj vivis antaŭ Li (1033)

634   “Ankaŭ al la mortintoj la evangelio … estas anoncita” (1 Pet 4,6 BIB). En la sobiro al la mortintoj plenumiĝas la anonco de la ĝoja mesaĝo de la savo. Ĝi estas la lasta etapo de la mesia senditeco de Jesuo - etapo tre konciza laŭ la tempodaŭro, sed etapo nemezurebla laŭ sia signifo: La disvastigo de la eleaĉet-verko por ĉiuj homoj de ĉiuj tempoj kaj de ĉiuj lokoj, ĉar ĉiuj savitoj ricevis la elaĉeton. (605)

635   Kristo do sobiris en la regnon de la morto , por ke “la mortintoj aŭdos la voĉon de la Filo de Dio; kaj la aŭdintoj vivos” (Joh 5,25 BIB). Jesuo, la “Estro de la vivo” , venis “ke per morto li neniigu tiun, kiu havis la potencon de morto, tio estas la diablo, kaj liberigu tiujn, kiuj per timo de morto dum la tuta vivo estis subigitaj al sklaveco” (Heb 2,14-15 BIB). La resurektinta Jesuo havas nun “la ŝlosilojn de la morto kaj de Hades” en la manoj (Apo 1,18 BIB), kaj “de enĉieluloj kaj surteruloj kaj subteruloj … kliniĝu ĉiu genuo en la nomo de Jesuo” (Flp 2,10 BIB).

“Profunda silento regas hodiaŭ surtere, profunda silento kaj trankvilo. Profunda silento, ĉar ripozas la reĝo. Timo kaptis la Teron kaj ĝi mutiĝis, ĉar Dio - en la karno - endormiĝis kaj vekis homojn, kiuj dormis ekde neimageblaj tempoj … Li komencas serĉi Adamon, nian prapatron, la perditan ŝafon. Li volas viziti tiujn, kiuj sidas en la mallumo kaj en la ombro de la morto. Li venas por dissolvi el siaj doloroj la kaptitan Adamon kaj la kunkaptitan Evan. Li, kiu samtempe estas ilia Dio kaj ilia Filo … , ‘pro vi Mi fariĝis via Filo, Mi, via Dio … vekiĝu, dormanto … mi ne kreis vin, por ke vi estu kaptita en la prizono de la Hades. Vekiĝu el la mortintoj! Mi estas la vivo de la mortintoj’ (Malnova homilio por la Sankta Sabato).

MALLONGE

636   Per “sobirinta en la regnon de la morto” konfesas la Kredokonfeso, ke Jesuo vere mortis, kaj ke Li per Sia morto por ni venkis la morton kaj la diablon, “kiu havis la potencon de la morto” (Heb 2,14 BIB).

637   La mortinta Jesuo en Sia animo, kiu restis unuigita kun Sia Dia persono, estas subirinta en la restadejon le la mortintoj. Al la justuloj, kiuj vivis antaŭ Li, Li malfermis la pordojn de la ĉielo.

Alieneo 2 • Kristo estas sobirinta al la mortintoj

638   “Ni alportas al vi bonan sciigon pri la promeso farita al la patroj, ke Dio plenumis tion al ni, la filoj, relevinte Jesuon” (Ago 13, 32-33 BIB). La resurekto de Kristo estas la vero, en kiu pintas nia kredo pri Kristo; la kristana prakomuno kredas kaj vivas ĝin kiel centra vero, la tradicio ĝin pludonas kiel bazaĵo, la dokumentoj de la Nova Testamento ilin dokumentas; kune kun la kruco ĝi estas proklamata kiel esenca parto de la Pasĥamistero. (90, 991, 651)

Kristo resurektis el la mortintoj.

Per Sia morto Li venkis la morton,

donis al la mortintoj la vivon.

(Bizanca Liturgio, paska tropariono)

I • La historia kaj transcendenta okazaĵo

639   La mistero de la resurekto de Kristo estas vera okazaĵo, kio laŭ la atesto de la Nova Testamento historie konstateble manifestiĝis. Jam la sankta Paŭlo povas ĉirkaŭ la jaro 56 skribi al la Korintanoj: Antaŭ ĉio “mi transdonis al vi komence tion, kion ankaŭ mi ricevis, ke Kristo mortis pro niaj pekoj laŭ la Skriboj; kaj ke li estis entombigita; kaj ke li releviĝis la trian tagon laŭ la Skriboj, kaj ke li aperis al Kefas; poste al la dek du” (1 Kor 15,3-4 BIB). La apostolo parolas ĉi tie de la viva resurekto-tradicio, kiun li post lia konvertiĝo antaŭ la pordoj de Damasko estis auskultinta .

La malplena tombo

640   “Kial vi serĉas la vivanton inter la mortintoj? 6 Li ne estas ĉi tie, sed Li resurektis” (Luk 24,5-6 BIB). La unua elemento, sur kiun ni puŝiĝas, estas la malplena tombo. Tio ja ne estas rekta pruvo. Ke la kadavro de Jesuo ne plu kuŝiĝis en la tombo, oni povas klarigi ankaŭ alie . Spite al tio la malplena tombo estis por ĉiuj decidige grava signo, kaj ties malkovro per la disĉiploj estis la unua paŝo al la kompreno, ke Kristo vere resurektis, kiel tio okazis unue ĉe la sanktaj virinoj kaj post ĉe Petro . La “disĉiplo, kiun Jesuo amis” (Joh 20,2 BIB), diris, kiam li eniris en la malplenan tombon vidinta “la tolaĵojn kuŝantajn” (Joh 20,6 BIB), ke “li vidis kaj kredis” Tio premisas, ke li konstatis ĉe la stato de la malplena tombo , ke la manko de la kadavro de Jesuo ne venis el ago de homoj, kaj ke Jesuo ne simple kiel Lazaro estis reveninta en teran vivon. (999)

La apero de la resurektinto

641   La unua, kiu renkontis al la resurektinto , estis Maria el Magdala kaj la sanktaj virinoj, kiuj venis al la tombo, por balzami la kadavron de Jesuo , kiu je Sanktvendredo vespere komence de la sabato haste estis entombigita . Tiel virinoj estis la unuaj mezaĝistoj de la resurekto de Jesuo eĉ por la apostoloj . Poste Jesuo aperis al la apostoloj, unue al Petro, poste al la dekdu . Petro ricevinta la taskon firmigi siajn fratojn , vidis do la resurektinton antaŭ ili, kaj sub lia atesto la komuno elvokas: “La Sinjoro vere leviĝis, kaj aperis al Simon” (Luk 24, 34 BIB). (553, 448)

642   Ĉio, kio okazis en ĉi tiuj paskaj tagoj, prenis la apostolojn - kaj precipe Petron - en la servon de la konstruo de la nova erao, kiu komencis je la paska mateno. Kiel atestantoj de la resurektinto ili restas la bazaj ŝtonoj de Lia eklezio. La kredo de la unua kredokomuno fundiĝas sur la atesto de konkretaj homoj, kiuj estis konataj al la kristanoj kaj de kiuj la plimulto ankoraŭ vivis inter ili. Tiuj “atestantoj de la resurekto” de Kristo estas unue Petro kaj la dekdu, sed ne nur ili: Petro parolas klare de pli ol kvincent Personoj, al kiuj Jesuo samtempe aperis: Li aperis ankaŭ al Jakobo kaj al ĉiuj apostoloj (659, 881, 860)

643   Vid’ al vide de tiuj atestoj ne eblas interpreti la resurekton kiel io, kio ne apartenas al la fizika ordo, kaj ne akcepti ĝin kiel historia fakto. El la okazaĵoj sekvas, ke la kredo de la disĉiploj devis pasi la duregan ekzamenon de la pasiono kaj de la krucomorto de ilia majstro, kiujn tiu estis anoncinta . La disĉiploj (minimume kelkaj el ili) estis per la pasiono tiom skuitaj, ke ili al la anonco pri la resurekto ne tuj povis kredis. La evangelioj al ni tute ne montras komunumon mistike entuziasman, sed disĉiplojn teren batitajn (“kun malgaja mieno”: Luk 24,17 BIB) kaj timigitajn . Pro tio ili ne kredis al la sanktaj virinoj, kiuj revenis de la tombo, kaj “tiuj vortoj ŝajnis al ili kiel babilado” (Luk 24,11 BIB) . Kiam Jesuo montris Sin al la dekunu, Li “riproĉis ilian nekredemon kaj korobstinon, ĉar ili ne kredis tiujn, kiuj vidis Lin leviĝintan” (Mar 16,14 BIB).

644   Eĉ vide al la resurektinta Jesuo mem la disĉiploj ankoraŭ dubis , ĉar al ili la afero ŝajnis tiom nekredebla: Ili supozis vidi fantomon . “Kaj ili ankoraŭ ne kredis pro ĝojo, kaj miris” (Luk 24,41 BIB). Tomas la saman provon de dubo spertos , kaj eĉ ĉe la lasta apero en Galileo, de kiu Mattias rakontas, kelkaj havis “dubojn” (Mat 28,17 BIB). Pro tio la hipotezo, ke la resurekto estus “produkto” de kredemo (aŭ de naiveco) de la apostoloj, ne estas ebla. Tute kontraŭe, ilia kredo je la resurekto eliris - sub la efiko de la Dia graco - el la rekta sperto le la realeco de la resurektinta Jesuo.

645   La resurektinta Jesuo rekte ekrilatas kun Siaj disĉiploj per direktaj rilatoj: Li estas tuŝebla kaj Li manĝas kun ili , Li postulas de ili rimarkigi, ke Li ne estas fantomo , sed precipe ke la resurektinta korpo, en kiu Li staras antaŭ ili, vere estas la sama, kiu estis turmentita kaj krucumita, ĉar Li ankoraŭ portas la spurojn de la torturoj . Sed tiu vera kaj reala korpo samtempe posedas la novajn karakterizaĵojn de glorata korpo: Jesuo ne plu estas ligita al loko kaj tempo, se Li povas libervole esti kie kiam Li volas . Lia homa naturo ne plu povas esti retenata sur la tero kaj apartenas nur ankoraŭ al la Dia regiono de la Patro . Pro tio tute liberas al la resurektinta Jesuo, aperi, kiel Li volas: en la figuro de la ĝardenisto aŭ “en alia figuro” (Mar 16,12 BIB) ol en tiu, kiu estis familiara al la disĉiploj. Per tio ilia kredo estu vekata . (999)

646   La resurekto de Jesuo ne estis reveno en la teran vivon, kiel tio estis okaze de la revivigoj, kiujn Li faris antaŭ pasko: la filino de Jairo, la juna viro de Naïn kaj Lazaro. Tiuj faroj estis miraklaj okazaĵoj, sed la homo, ĉe kiu okazis tiu miraklo, revenis per la potenco de Jesuo en la kutiman teran vivon. Ankaŭ ili devis morti je sia tempo. La resurekto de Jesuo estas esence alia. Li transiras en Sia resurektinta korpo el la morta esto en alian vivon, transan de tempo kaj spaco. La korpo de Jesuo per la resurekto pleniĝas per la potenco de la Sankta Spirito; en Sia glorata stato Li partoprenas en la Dia vivo. Tiel la sankta Paulo povas nomi Kriston la “Ĉielulon” . (994, 549)

La resurekto kiel transcenda okazaĵo

647   “Ho vere beata nokto” jubilas la “Exsultet” de la paska vigilo, “sole vi havis la privilegion koni la horon, en kiu Kristo resurektis el la mortintoj” . Vere fakte neniu estis okula atestanto de la okazaĵo de la resurekto mem, kaj neniu evangelisto ĝin priskribas. Neniu povis diri, kiel ĝi videble okazis. Eĉ malpli ties interna esenco povis perceptiĝi per la eksteraj sencoj. Kvankam ĝi estis okazaĵo perceptebla per la signo de la malplena tombo kaj per la fakto de la renkontiĝo de la apostoloj kun la resurektinta Jesuo, la resurekto restas en tiu, en kiu ĝi transiras la historion, en la koro de la kredomistero. Pro tio la resurektinta Jesuo revelacias sin ne al la mondo , sed al Siaj disĉiploj, “kiuj venis kun Li el Galileo en Jerusalemon, kaj nun estas Liaj atestantoj ĉe la popolo” (Ago 13,33 BIB).

II • La resurekto – verko de la Plej Sankta Triunuo

648   La resurekto de Jesuo estas objekto de la kredo: transcenda ago de Dio en la kreo kaj en la historio. En ĝi la Tri Diaj Personoj kune agas kaj publikigas en tio samtempe Siajn proprecojn. Ĝi okazis per la potenco de la Patro, kiu “revivigis” Kriston Lian Filon kaj tiel enprenis Ties homan naturon tute – kune kun ka korpo – en la Trinitaton. Jesuo estas definitive revelaciita “Filo de Dio en potenco laŭ la Spirito de sankteco per la reveliĝo de la mortintoj” (Röm 1,4 BIB). La sankta Paŭlo akcentas la revelacion de la Dia potenco per la efikado de la spirito, kiu vivigis la mortan homonaturon de Jesuo kaj transigis ĝin en la gloran staton, en la Sinjoro-estadon. (258, 989, 663, 445, 272)

649   Kio rilatas la Filon, Li efikas Sian releviĝon per Sia Dia potenco. Jesuo anoncis, ke la homofilo devas multon suferi kaj fine ankaŭ morti; finfine Li resurektos . Aliloke Li diras klare: “mi demetas mian vivon, por ke mi ĝin reprenu … Mi havas la rajton ĝin demeti, kaj mi havas la rajton ĝin repreni (Joh 10,17-28 BIB). “ Ni kredas, ke Jesuo mortis kaj releviĝis” (1 Tes 4,14 BIB).

650   La ekleziaj patroj rigardas la resurekton el la vidpunkto de la Dia persono de Kristo. Tiuj restis unuigitaj kun Lia animo kaj Lia korpo, kiuj estis dividitaj unu de la alia per la morto. “Forte de la unueco de la Dia naturo, kiu ĉeestas en ambaŭ esenco-partoj de la homo, tiuj denove unuiĝas. Tiel la morto estiĝas per la dividado de la homa interrilato kaj la releviĝo per la unuigo de ambaŭ dividitaj partoj” (Gregoro el Nyssa, in Christi resurectionem 1) .

III • Senco kaj savo-signifo de la resurekto

651   “Se Kristo ne releviĝis, vana ja estas nia predikado, vana ankaŭ estas via fido.”(1 Kor 15, 14 BIB). La resurekto precipe reprezentas la konfirmon por ĉio, kion Kristo faris kaj instruis. Ĉiuj veroj, eĉ la plej nekapablaj por la homa spirito, trovas siajn pravigojn, kiam Jesuo per Sia resurekto estas doninta la definitivan pruvon de Sia Dia aŭtoritato. (129, 274)

652   En la resurekto de Kristo plenumiĝas la promesoj de la Malnova Ligo , ankaŭ tiuj, kiujn Jesuo mem donis dum sia surtera vivo . La espimo “laŭ la Skribo” (1 Kor 15,3 BIB) atentigas, ke kun la resurekto de Kristo ĉi tiuj promesoj plenumiĝas. (994, 601)

653   Lia resurekto konfirmas la veran Diecon de Jesuo. Li diris: “Kiam vi levis la Filon de homo, tiam vi scios, ke mi estas” (Joh 8,28 BIB). La resurekto de la krucumito pruvas, ke Li vere estas la “MI ESTAS”, la Filo de Dio, vere Dio mem. La sankta Paŭlo povis klarigi al la judoj: “Dio la promeson faritan al la patroj ... plenumis relevinte Jesuon, kiel ankaŭ estas skribite en la dua psalmo: ‘Vi estas Mia Filo, hodiaŭ Mi vin naskis’ “ (Ago 13,32-33 BIB) La resurekto de Kristo staras en mallarĝa ligo kun la homiĝo de la Filo de Dio. Laŭ la eterna plano de Dio ĝi estas ties perfektigo. (445, 461, 422)

654   La paska mistero havas du flankojn: Per Sia morto Kristo nin liberigas de la peko, per Sia resurekto Li malfermas al ni la aliron al la nova vivo. Tio konsistas unue en la pravigo, kiu nin metas denove en la Dian gracon , “por ke, kiel Kristo estas levita el la mortintoj ... , tiel same ni ankaŭ iradu en noveco de vivo” (Rom 6,4 BIB). La pravigo konsistas en la venko super la morto kaŭzita per la peko kaj en la nova partoprenado je la graco . Ĝi plenumas la akceptadon kiel filoj de Dio, ĉar la homoj fariĝas fratoj de Kristo. Jesuo mem post la resurekto signas Siajn fratojn kiel Siaj disĉiploj: “Iru kaj diru al miaj fratoj ...” (Mat 28,10 BIB) . Liaj fratoj ni ne estas pro nia naturo, sed per donaco de la graco, ĉar al ni veran partoprenon en la vivo de la ununaskita Filo donacas tiu adopta fileco, kio plene aperis en Lia resurekto. (1987, 1996)

655   La resurekto de Kristo - kaj la resurektinta Kristo mem - fine estas kaŭzo kaj bazo de nia venonta resurekto: “Kristo releviĝis el la mortintoj, la unuaaĵo de la dorantoj ... Ĉar kiel en Adam ĉiuj mortas, tiel same ankaŭ en Kristo ĉiuj estos vivigitaj” (1 Kor 15,20-22 BIB). Dum la atendado al tiu perfektigo la resurektinta Kristo vivas en la koro de Siaj kredantoj. En la Resurektinto la kristanoj gustumas “la potencojn de la estonta mondo” (Heb 6,5 BIB), kaj ilia vivo estas gardata de Kristo en la sino de la venonta mondo , “por ke la vivantoj jam vivu ne por si mem, sed por tiu, kiu pro ili mortis kaj releviĝis” (2 Kor 5,15 BIB).

MALLONGE

656   La kredo je la resurekto rilatas al evento, kio estas atestata kiel historia de tiuj, kiuj vere renkontis la resurektinton. Kiel eniro de la homa naturo de Kristo en la Dian gloron Li samtempe mistere estas transcenda.

657   La malplena tombo kaj la kuŝantaj tukoj signifas, ke la korpo de Kristo estas liberigita per la potenco de Dio el la ligoj de la morto kaj de la putrado. Ili prepras la disĉiplojn por la renkontiĝo kun la resurektinto.

658   Kristo, “la unuenaskita de la mortintoj” (Kol 1,18 BIB), estas la initiatinto de nia propra resurekto, jam nun per la pravigo de nia animo kaj iam per tio, ke Li vivigos nian korpon .

Artikolo 6 •  Jesuo estas “resurektinta en la ĉielon; Li sidas dekstre de Dio, la ĉiopova Patro”.

659   “Post kiam la Sinjoro Jesuo tion estis parolinta al ili, Li estis ricevita supren en la ĉielon, kaj Li sidiĝis dekstre de Dio” (Mar 16,19 BIB). La korpo de Kristo estis glorata jam en la momento de la resurekto, kiel tion pruvas la novaj supernaturaj ecoj, kiujn Lia korpo nun daŭre posedas . Sed dum la kvardek tagoj, en kiuj Li familiare kun Siaj disĉiploj manĝas kaj trinkas kaj ilin instruas pri la regno de Dio , Lia gloro restas ankoraŭ vualita sub la figuro de kutima homonaturo . La lasta apero de Kristo finiĝas per la definitiva eniro de Lia homa naturo en la Dian gloron, kiu estas simboligata per la nubo kaj per la ĉielo . Tie Jesuo nun tronas dekstre de Dio . Tute escepte kaj nur unufoje Li sin montras en lasta apero al Paŭlo - kavazaŭ kiel “infano ekstertempe naskita” (1 Kor 15,8 BIB) - kaj Li vokas lin kiel apostolo . (645, 66, 6,97, 6,62)

660   Ke la gloro de la resurektinto estis vualita en tiu intertempo, aludiĝas en Lia mistera vorto al Maria el Magdala: “Mi ankoraŭ supreniris al la Patro, sed iru al miaj fratoj, kaj diru al ili: Mi supreniras al mia Patro kaj via Patro, kaj al mia Dio kaj via Dio” (Joh 20,17 BIB). Tio nerekte esprimas, ke la gloro de la ĵus resurektinta Kristo ankoraŭ ne brilas tiom hele, kiom poste brilas la gloro de la Kristo sidanta dekstre de la Patro. La samtempe historia kaj transcenda evento de la ĉieleniro estas la lima transiro.

661   Tiu lasta ŝtupo de la glorado restis strikte kunligita kun al unua, tio estas kun la malsuprenveno de la ĉielo en la homiĝo. Nur kiu “eliris de la Patro”, povas “reveni al la Patro”: Kristo . “Neniu supreniris en la ĉielon, krom tiu, kiu malsupreniris de la ĉielo, la Filo de homo” (Joh 3,13 BIB) . La homa naturo lasita tute al si mem ne havas aliron al “la domo de la Patro” , al la vivo kaj beateco de Dio. Nur Kristo povas malfermi tiun aliron al la homo. “Li donas al la membroj de Sia korpo la esperon sekvi al Li, kien Li antaŭis unue” (Misale Romanum, prefacio de ĉieleniro). (461, 792)

662   “Kaj mi, se mi estos suprenlevita de sur la tero, altiros al mi ĉiujn homojn” (Joh 12,32 BIB). La suprenlevado sur la kruco signifas la suprenlevado ĉe la ĉielenlevado kaj ĝin anoncas. Ĝi estas ties komenco. Jesuo Kristo, la unika sacerdoto de la nova kaj eterna ligo, “ne eniris en sanktejon manfaritan …, sed en la ĉielon mem, por aperi antaŭ la vizaĝo de Dio por ni” (Heb 9,24 BIB). En la ĉielo Kristo Sian sacerdotecon daŭre paraktikas. “Tial ankaŭ Li povas savi por ĉiam, ĉar Li ĉiam vivas, por propeti por ili” (Heb 7,25 BIB). Kiel “ĉefpastro de la estontaj bonoj” (Heb 9,11 BIB) Li estas centro kaj ĉefcelebranto de la liturgio, kiu honoras la Patron en la ĉielo . (1545, 1137)

663   Nun Kristo sidas dekstre de la Patro: “Sub la dekstro de la Patro ni komprenas la gloron kaj la honoron de la Dieco, en kiu la Filo de Dio ekzistas kiel Dio samsubstanca kun la Patro ekde eterne kaj en kiu Li nun, post kiam Li en la lastaj tempoj fariĝis karno, ankaŭ karne sidas, ĉar Lia karno kungloriĝis” (S-ta Johano el Damasko. de fide orthodoxa 4,2). (648)

664   La sidado dekstre de la Patro signifas la komencon se la potenco de la Mesio. Plenumiĝas la vizio de la profeto Danielo: “Al Li estis donita potenco, gloro, kaj regno, por ke ĉiuj popoloj, gentoj, kaj lingvoj servu al Li; Lia regado estas regado eterna, kiu ne ĉesiĝos, kaj Lia regno ne detruiĝos” (Dan 7,14 BIB). Ekde tiu momento la apostoloj fariĝis atestantoj de la “regado”, kiu estos “senfina” (kredokonfeso de Niceo-Konstantinopolo: Denzinger-Schönmetzer 150). (541)

MALLONGE

665   La ĉieleniro de Kristo signas la definitivan eniron de la homa naturo de Jesuo en la ĉielan sferon de Dio, de kie Li revenos , sed kiu Lin en la intertempo forprenas el la vidado de la homoj.

666   Jesuo Kristo, la kapo de la eklezio, nin antaŭeniras en la gloran regnon de la Patro, por ke ni ĉiuj kiel membroj de Lia korpo vivu en la espero esti iutage ĉe Li por ĉiam.

667   Ĉar Jesuo Kristo eniris por ĉiam en la sanktejon de la ĉielo, Li senĉese por ni porpetas kiel peranto, kiu ĉiam elverŝas sur nin la Sanktan Spiriton.

Artikolo 7 • “De tie Li venos juĝi la vivantojn kaj la mortintojn”

I • Li revenos en gloro …

Kristo jam reĝas per la eklezio …

668   “Kristo mortis kaj viviĝis, por esti Sinjoro de la mortintoj kaj de la vivantoj” (Rom 14,9 BIB). La ascendo de Kristo al la ĉielo signifas, ke Li nun partoprenos mem en la potenco kaj aŭtoritato de Dio. Jesuo Kristo estas la Sinjoro: Li posedas ĉiun potencon en la ĉielo kaj sur la tero. Li estas “multe super ĉiu reganto kaj aŭtoritato kaj potenco kaj regeco” levita, ĉar la Patro “ĉion metis sub Liajn piedojn” (Efe 1,20-22 BIB). Kristo estas la Sinjoro de la universo kaj de la historio. En Li la historio de la homo, eĉ la tuta kreitaĵo denove estas “resumita” kaj sub unu kapo transe kompletigita. (450, 518)

669   Estante la Sinjoro, Kristo estas ankaŭ la kapo de la eklezio, kiu estas Lia korpo . Kvankam levita en la ĉielon kaj glorita, ĉar Li plenumis Sian senditecon, Li restas surtere en Sia eklezio. La elaĉeto estas la fonto de Lia aŭtoritato, kiun Kristo praktikas en la eklezio per la Sankta Spirito . “La eklezio, tio estas la mistere jam prezenta regno de Kristo” (“Lumen Gentium” 3), estas “ĝermo kaj komenco de tiu regno sur la tero” (“Lumen Gentium” 5). (792, 1088, 541)

670   Ekde la ĉieleniro la plano de Dio aliras al sia plenumado. Ni jam vivas en la “lasta horo” (1 Joh 2,18 BIB) . “Do jam alvenis al ni la finoj de la tempoj, kaj la renoviĝo de la mondo nerevokeble komencis kaj en ĉi tiu mondotempo certamaniere vere estas jam antaŭprenita. Ĉar la eklezio jam surtere estas signata per vera, kvankam ankoraŭ neperfekta sankteco” (“Lumen Gentium” 48). Jam nun la regno de la ĉielo montras sian prezenton per la admirindaj signoj , kiuj akompanas ties anoncon per la eklezio . (1042, 825, 547)

… ĝis ĉio estas subigita al Li

671   La regno de Kristo, en la eklezio jam prezenta, ankoraŭ ne estas perfekta per la alveno de la reĝo sur la tero “en granda potenco kaj gloro” (Luk 21,27 BIB) . Ĝi estas ankoraŭ atakata de malbonaj potencoj , kvankam tiuj estas ja venkitaj per la pasĥao de Kristo. Ĝis kiam ĉio estos subigita al Li , ĝis kiam “ekzistos novaj ĉieloj kaj nova tero, en kio loĝas la justeco, ĝis tiam la pilgrimanta eklezio portas en siaj kaj institucioj, kiuj apartenas al tiu tempo, la figuron de ĉi tiu mondo, kiu pasas kaj restadas mem inter la kreitaĵoj, kiuj ĝemas kaj kuŝas ĝis nun ankoraŭ en naskokonvulsioj kaj atendas la revelacion de la infanoj de Dio! (“Lumen Gentium” 48). Pro tio preĝas la kristanoj, precipe en la eŭkaristia celebrado , pri la rapida okazo de la reveno de Kristo vokante al Li “Venu, Sinjoro!” (Apo 22, 20 BIB) . (1043, 769, 773, 1043, 2046, 2817)

672   Kristo diris antaŭ Lia ĉieleniro, ke ankoraŭ ne ĉeestas la horo, por glore starigi la regnon atenditan de Izraelo . Tiu alportu laŭ la profetoj la definitivan regadon de la justeco, de la amo kaj de la paco. La nuna tempo estas laŭ la vorto de la Sinjoro la tempo de la Spirito kaj de la atestado , sed ankoraŭ tempo de “manko” kaj de provado per la malbono , kio eĉ la eklezion ne indulgas kaj enkondukas la batalojn de la lastaj tagoj . Tio estas tempo de atendado kaj kreskado . (732, 2612)

La glora reveno de Kristo kiel espero por Izraelo

673   Ekde la ĉieleniro estas proksima la reveno de Kristo en gloro , nur al ni ne konvenas, “scii tempojn aŭ epokojn, kiujn la Patro rezervis en Sia aŭtoritato” (Ago 1,7 BIB) . Tiu eskatologia alveno povas okazi ĉiutempe , ankaŭ kiam ĝi kaj la fintempa pruvo, kiu ĝin antaŭiros , ankoraŭ estas “retenataj”. (1040, 1048)

674   La veno de la glora Mesio je ĉiu momento de la historio dependas de tio, ke Li estu agnoskata “de la tuta Izraelo” , sur kiu parte “kuŝas obstineco” , kaj ili “ne kredas” la vortojn de Jesuo (Rom 11,20 BIB). Petro tion diras post pentekosto al la judoj en Jerusalemo: “Pentu do, kaj konvertiĝu, por ke viaj pekoj estu forviŝitaj, por ke venu tempoj de refreŝiĝo de la vizaĝo de la Eternulo, kaj por ke Li sendu la por vi difinitan Kriston, Jesuon, kiun la ĉielo devas ricevi ĝis la tempoj de restarigo de ĉio, pri kiuj parolis Dio per la buŝo de Siaj sanktaj profetoj jam de antikva tempo” (Ago 3,19-21 BIB). Kaj Paŭlo tuj diris al Li “Ĉar se la forĵetado de ili estas la repacigo de la mondo, kio estos la akcepto de ili, se ne vivo el la mortintoj?” (Rom 11,15 BIB). La eniro de la “pleneco” de la judoj en la mesian regnon, post kiam tion estos farintaj la “pleneco de la paganoj”, donos al la popolo de Dio la eblecon, realigi la “plenecon de Kristo” (Efe 4,13 BIB), en kiu “Dio estos ĉio en ĉio” (1 Kor 15,28 BIB). (840, 58)

La lasta pruvo de la eklezio

675   Antaŭ la reveno de Kristo la eklezio devas sperti lastan elprovon, kiu skuos la kredon de multaj . La persekutado, kiu akompanas la surteran pilgrimadon de la eklezio , senmaskigos la “misteron de la malboneco”: Religia manio alportas al la homoj trompan solvon de iliaj problemoj sub la kondiĉo de ilia apostatiĝo de la vero. La plej malbona religia trompo estas tiu de la antikristo, erara Mesianismo, en kiu la homo glorigas sin mem anstataŭ Dion kaj Ties enkarniĝintan Mesion . (769)

676   Tiu trompo celanta Kriston ĉiufoje vidiĝas en la mondo, kiam oni pretendas, plenigi la mesian esperon jam en la nuna mondo. La vera mesia espero ja povas nur esti antingata je la mondofino per la lasta juĝo. La eklezio rifuzis la nunmondan fuŝadon de la venonta Dia regno - eĉ sub ties moderaj formoj , sed precipe ĝi rifuzis la “interne konfuzan” politikan formon de sekulara Mesianismo . (2425)

677   Nur per iu lasta pasĥo sekvanta Jesuon en Ties morto kaj resurekto la eklezio eniros la gloron de la Dia regno. La Dia regno ne realiĝos en kontinua progreso per historia triumfo de la eklezio , sed per la venko de Dio en fina batalo kun la malbonulo . En tiu venko la fianĉino de Kristo venos de la ĉielo . Post la lasta kosma skuo de ĉi tiu kaduka mondo finfine en la lasta Juĝo okazos la trumfo de Dio super la ribelo de la malbono . (1340, 28,53)

II • … juĝi la vivantojn kaj la mortintojn (1038 - 1041)

678   Kiel la profetoj kaj Johano la Baptisto ankaŭ Jesuo anoncis en Sia predikado la Juĝon de la Lasta Tago. Tiam la konduto kaj la plej sekreta fundamento de la koro de ĉiu malkaŝiĝos. Tiam estos kondamnita la peka nekredo, kiu malestimas la de Dio oferatan gracon . La konduto rilata al la proksimulo montros, ĉu oni akceptis aŭ rifuzis la gracon kaj la amon de Dio . Jesuo diros: “Kion vi faris al unu el ĉi tiuj miaj gefratoj la plej malgrandaj, tion vi faris al mi ” (Mat 25,40 BIB). (1470)

679   Kristo estas la Sinjoro de la eterna vivo. Al Kristo kiel elaĉetanto de la mondo apartenas la plena rajto, definitive juĝi pri la agoj kaj la koroj de la homoj. Per la krucomorto Li “akiris” tiun rajton. Pro tio la Patro “donis ĉian juĝon al la Filo” (Joh 5,22 BIB) . Sed la Filo ne venis por juĝi, sed por savi kaj por doni la vivon, kio estas en Li . Kiu en ĉi tiu vivo rifuzas la gracon, jam nun sin mem juĝas : ĉiu ricevas salajron aŭ suferas perdon laŭ siaj verkoj ; li povas eĉ sin mem jugi por la eterneco, se li nenion volas scii de la spirito de amo . (1021)

MALLONGE

680   Kristo la Sinjoro jam nun regas per la eklezio, sed ankoraŭ ne ĉio estas subigita. La Dia regno erst triumfos post lasta atako de la potencoj de la malbono.

681   Je la Tago de la Juĝo, je la fino de la mondo, Jesuo venos en gloro, por okazigi la definitivan venkon de la bono super la malbono, kiuj dum de la historio kreskis unu apud la alia kiel tritiko kaj fiherbo sur agro.

682   Kiam Li venos je la fino de la tempoj por juĝi la vivantojn kaj la mortintojn, la glora Kristo malkovros la plej internajn sintenojn de la koroj, kaj Li rekompencos al ĉiu homo laŭ ties verkoj depende de tio, ĉu li akceptis aŭ rifuzis la gracon.

Tria ĉapitro

MI KREDAS JE LA SANKTA SPIRITO

683   “Neniu povas diri: Jesuo estas Sinjoro, krom per la Sankta Spirito” (1 Kor 12,3 BIB). “Dio elsendis la Spiriton de Sia Filo en niajn korojn, kriantan, Aba, Patro!” (Gal 4,6 BIB). Tiu kredokonfeso nur eblas en la Sankta Spirito. Por resti en kontakto kun Kristo, oni devas antaŭe esti tuŝita de la Sankta Spirito. Li renkontas nin kaj vekas en ni la kredon. Per la unua sakramento de la kredo, la bapto, estas en la eklezio al ni profunde kaj persone per la Sankta Spirito transdonita la vivo, kiu en la Patro havas sian originon kaj estas al ni dona”Cata en la Filo: (424, 2670, 152)

“La bapto donas al ni la gracon, esti renaskataj en Dio la Patro per la Filo en la Sankta Sprito. Ĉar tiuj, kiuj havas la Sanktan Spiriton, estas gvidataj al la Vorto, tio estas la Filo; La Filo poste prezentas ilin al la Patro, kaj la Patro donas al ili la senmortecon. Sen la Spirito do estas neeble, vidi la Filon de Dio, kaj sen la Filo neniu povas proksimiĝi al la Patro, ĉar la ekkono de la Patro estas la Filo, kaj la ekkono de la Filo de Dio okazas en la Sankta Spirito” (s-ta Ireneo, demonstratio apostolica 7). (249)

684   Per Lia graco la Sankta Spirito estas la Unua en la vekado de nia kredo kaj en la eniro en la novan vivon. Tiu vivo konsistas en tio, “koni la Patron kaj Jesuon Kriston”, kiun Li sendis . En la revelacio de la Personoj de la plej Sankta Trinitato estas ja la Sankta Spirito la lasta Revelaciita. La s-ta Gregoro el Nacianco, “la teologo”, klarigas tiun sinsekvon per amoplena Dia pedagogiko: (1, 236)

“La Malnova Testamento anoncas la Patron publike, sed la Filon iom malhele. La Nova Testamento revelacias la Filon kaj supozigas la Diecon de la Spirito. Nun loĝas la Spirito inter ni kaj donas al ni klaran vidon de Si mem. Kiam oni ankoraŭ ne konis la Diecon de la Patro, ja ne estus estinta prudente, publike proklami la Filon. Kaj kiam la Dieco de la Filo ankoraŭ ne estis akceptita, estus estinta same malprudente, aldoni la Sanktan Spiriton kvazaŭ plia ŝarĝo - por utiligi esprimon malofte uzatan … Per progreso kaj antaŭeniro ‘de gloro al gloro’ la lumo de la Trinitato ekbrilos al la jam pli lumigitaj” (orationes theologicae 5,26).

685   Kredi je la Sankta Spirito do signifas, ke la Sankta Spirito estas Persono de la Plej Sankta Trinitato, unu Estaĵo kun la Patro kaj kun la Filo, kaj ke Li “kun la Patro kaj la Filo same estas adorata kaj glorata” (Kredokonfeso de Niceo-Konstantinopolo: Denzinger-Schönmetzer 150). Pro tio oni parolis pri la Dia misteroj de la Sankta Spirito jam en la Trinitata teologio. Sed ĉi tie temas pri la stato de la Sankta Spirito en la savo-“ekonomio”. (236)

686   Kune kun la Patro kaj la Filo efektivigas la Sankta Spirito de la komenco ĝis la kompletigo la decidon por nia savo. Sed erst nun, en la “lastaj tempoj”, kiuj komenciĝas per la elaĉeta homiĝo de la Filo, Li evidentiĝas kaj ekkoniĝas, doniĝas kaj akceptiĝas kiel Persono, Nun tiu Dia decido, kiun realigis Kristo kiel “Ununaskito” kaj Kapo de la nova kreitaĵo, en la homaro per la elverŝita Spirito, povas akcepti formon kiel la eklezio, kiel la komunumo de la sanktuloj, kiel la pardono de la pekoj, kiel la resurekto de la viando kaj kiel la eterna vivo. (258)

Artikolo 8 • “Mi kredas je la Sankta Spirito”

687   “La aferojn de Dio neniu scias - krom la Spirito de Dio” (1 Kor 2,11 BIB). La Spirito, kiu revalacias Dion, ekkonigas al ni Kriston, Lia viva Vorto; sed Li ne parolas pri Si. Li, kiu “parolis per la profetoj” (Kredokonfeso de Niceo-Konstantinopolo: Denzinger-Schönmetzer 150), aŭdigas al ni la Vorton de la Patro. Sed Lin mem ni ne aŭdas. Ni ekkonas Lin nur per tio, ke Li revelacias al ni la Vorton kaj pretigas nin, akcepti Ĝin en la kredo. La Spirito de la vero, kiu “malkovras” al ni Kriston, ne “parolas el Si mem” . Tiu vere Dia sinreteno klarigas, kial Lin “la mondo ne povas akcepti, ĉar ĝi Lin ne vidas nek konas”, dum la kredantoj je Kristo Lin konas, ĉar Li restas ĉe ili (Joh 14,17 BIB). (243).

688   Kiel viva kredokomuno, kiu pludonas la kredon de la apostoloj, la eklezio estas la loko de nia ekkono de la Sankta Spirito:

- en la Skriboj inspiritaj de Li;

- en la tradicio, kies ĉia aktualaj atestanto estas la ekleziaj patroj;

- en la instrua ofico de la eklezio, kiun Li subtenas;

- en la sajramenta litrugio: Per ties vortoj kaj simboloj, en kiuj la Sankta Spirito nin ligas kun Kristo;

- en la preĝo, en kiu Li intervenas ppor ni;

- en la karismoj kaj servo-oficoj, per kiuj la eklezio estas aktivigata;

- en la apostola kaj misia vivo;

- en la atestoj de la sanktuloj, per kiuj Li montras Sian sanktecon kaj daŭrigas Sian savo-verkon.

I • La komuna senditeco de la Filo kaj de la Spirito

689   La Spiriton de la Filo , kiun sendis la Patro en niajn korojn, vere estas Dio. Unu estaĵo kun la Patro kaj la Filo, Li ne akceptas esti disigita nek en la eterna vivo de la Trinitato nek kiel dono de la amo por la mondo. La eklezio adoras la Plejsanktan Trinitaton, kiu vivigas kaj estas samsubstanca kaj nedisigebla. Tamen la kredo de la eklezio konfesas, ke la Personoj estas diferencaj unu de la alia. Kiam la Patro sendas Sian Vorton, Li ĉiam ankaŭ sendas Sian spiron - tio estas komuna senditeco, en kiu la Filo kaj la Sankta Spirito diferenciĝas, sed ne dividiĝas unu de la alia. Aperas Kristo, la videbla bildo de la nevidebla Dio, sed la Sankta Sprito Lin revelacias. (245, 254, 485)

690   Jesuo estas la Kristo , la “Sankt-Oleito”, ĉar la Spirito estas Lia unktado, kaj ĉar ĉio, kio okazas ekde la homiĝo, fluas el tiu pleneco . Kaj kiam je la fino Kristo estos glorata , Li povas sendi la Sanktan Spiriton el la Patro al tiuj, kiuj kredas je Li: La Filo komunikas al ili Sian gloron , tio estas la Sanktan Spiriton, kiu Lin gloras . La komuna senditeco evoluas de tiam en tiuj, kiujn la Patro akceptis kiel Siajn infanojn en la mistika korpo de Sia Filo. La Spirito de la Fileco havas la senditecon, ilin unuigi kun Kristo kaj ilin vivigi en Li. (436, 788)

“La nocio ‘senditeco” atentigas …, ke inter la Filo kaj la Spirito ne estas distanco. Kiel ja nek la racio nek la sensoj sentas iun mezaĵon inter la korpo-surfaco kaj surmetita oleo, tiel la kontakto de la Filo kun la Spirito estas tiom senpera, ke tiu, kiu per la kredo volas kontakti kun la Filo, unue kontaktas per la oleo. Ĉar ne estas iu parto de Li, kiu ne estus kovrita de la Sankta Spirito. Pro tio okazas la konfeso de la Sinjoro-estado de la Filo en la Sankta Spirito, ĉar la Spirito de ĉie renkontas al ĉiuj, kiuj proksimiĝas en la kredo” (S-ta Gregoro el Nyssa, de Spiritu sancto 16). (486)

I • Nomo, nomadoj kaj simboloj la Sankta Spirito

La nomo de la Sankta Spirito

691   “Sankta Spirito” estas la nomo de tiu, kiun ni adoras kaj gloras kun la Patro kaj la Filo. La eklezio transprenis tiun nomon de la Sinjoro kaj eldiras lin en la bapto de siaj novaj infanoj .

La esprimo “Spirito” redonas la hebrean vorton “ruach”, kio signifas unue spiro, aero, vento. Jesuo utiligas la espriman bildon de vento, por esprimigi al Nikodemus la tute novan de tiu, kiu estas la Spiro de Dio, la Dia Spirito persone . Aliflanke “Spirito” kaj “sankta” esprima Diajn ecojn, kiuj estas komunaj al la Tri Diaj Personoj. La Skribo, la liturgio kaj la lingvo de la teologio interligas la du nociojn, por signifi la Personon de la Sankta Spirito ne kaptebla en vortoj, sen ke okazu konfuzo kun la aliaj utiligoj de la nocioj “spritio” kaj “sankta”.

La nomado d la Sankta Spirito

692   Kiam Jesuo anoncas kaj promesas la venadon de la Sankta Spirito, Li nomas Lin “Parakleto”, vorte “ad-vo”Catus”, la “ĉitien-vokitan” . “Paraklet” kutime estas redonata per “konsolanto” aŭ “asistanto”, ĉe kio Jesuo estas la unua asistanto . La Sinjoro mem nomas la Sanktan Spiriton “Spirito de la Vero” . (1433)

693   Apud la nomo plej ofte uzata en la agoj kaj en la leteroj, troviĝas ĉe la S-ta Paŭlo la nomadoj: la “Spirito de la promeso” (Gal 3,14; Efe 1,13 BIB); la “Spirito de la Fileco” (Rom 8,15; Gal 4,6 BIB); la “Spirito de Kristo” (Rom 8,11 BIB): la “Spirito de la Sinjoro” (2 Kor 3,17 BIB); La “Spirito de Dio” , kaj ce la S-ta Petro “la Spirito de la gloro” (1 Pet 4,14 BIB).

La alegorioj de la Sankta Spirito

694La akvo. En la bapto estas la akvo iu alegorio de la agado de la Sankta Spirito, ĉar per la alvoko de la Sankta Spirito ĝi fariĝas la efika sakramenta signo de la renaskiĝo. Kiel ni en la ĉirkaŭfeta fluidaĵo alkreskis al nia unua naskiĝo, la bapto-akvo estas signo por tio, ke nia naskiĝo al la Dia vivo estas donata al ni en la Sankta Spirito. Ĉar “ni baptiĝis en unu Spirito”, ni estas ankaŭ “el unu Spirito trinkigitaj” (1 Kor 12,13 BIB). La Spirito do persone estas la viva akvo, kiu fontas el la krucigita Kristo kaj donas al ni la eterna vivo . (1218, 2625)

695   La unktado. Alegorio de la Sankta Spirito estas ankaŭ la unktado per oleo, kaj ja vere tiom, ke ĝi farias sinonimo po Li . E la kristana inicado ĝi estas la sakramenta signo de la konfirmacio, kiu en la orientaj eklezioj por tio estas nomata “Krismacio”. Sed por kapti la tutan signifo-forton de tiu alegorio, oni deva reveni al la unua unktado, kiun faris la Sankta Spirito: la unktado de Jesuo. “Kristo” [traduko de la hebrea vorto “Mesio”] signifas: la “unktita” per la Spirito de Dio. Jam en la Malnova Interligo troviĝis “unktitaj” de la Sinjoro ; precipe David estis “unktito” . Sed Jesuo estas la unika unktito de Dio: La homa naturo, kiun akceptas la Filo, tute estas “unktita de la Sankta Spirito”. Jesuo fariĝas per la Sankta Spirito “Kristo” . La Virgulino Maria koncipas Kriston per la Sankta Spirito, kiu Lin anoncas kiel Kristo jam per la anĝelo okaze de Lia naskiĝo kaj kiu gvidas Simeonon en la templon, por ke tiu vidu la unktitan de la Sinjoro . Li estas Tiu, kiu plenigas Kriston kaj kies forto eliras el Kristo, kiam Tiu plenumas savigojn kaj savo-agojn . Li finfine estas tiu, kiu vekiĝas Jesuon el la mortintoj . Tute fariginta “Kristo” en Lia homonaturo, kiu estas venkinto super la morto Jesuo donas superriĉe la Sanktan Spiriton, ĝis “la sanktuloj” en ilia unuiĝo kun la homonaturo de la Di-Filo fariĝas “homo perfekta” kaj “matureco de la pleneco de Kristo” (Efe 4,13 BIB): la “tuta Jesuo”, kiel diras la s-ta Augusteno (sermones 341,1,1. 9,11). (1293, 436, 1504, 794)

696   La fajro. Dum la akvo simboligas la naskon kaj la fekundecon de la vivo donitajn en la Sankta Spirito, simboligas la fajro la transformantan forton de la agoj de la Sankta Spirito. La profeto Elija, kiu “ekstaris kiel fajro” kaj kies “kies parolo lumis kiel torĉo” (Sir 48,1 BIB), tiras per sia preĝado sur la oferon de la monto Karmel fajron el la ĉielo - simbolo de la fajro de la Sankta Spirito, kiuj transformas, kion ĝi kaptas. Johano la Baptisto, kiu “en la spirito kaj potenco de Elija” (Luk 1,17 BIB) antaŭiras la Sinjoron, anoncas Kriston kiel tiu, kiu “baptos per la Sankta Spirito kaj per fajro” (Luk 3,16 BIB). Pri tiu Spirito Jesuo diros “mi alvenis, por ĵeti fajron, kaj kion mi volas, se jam ĝi ekbrulis?” (Luk 12,49 BIB). En “langoj kvazaŭ el fajro” venos la Sankta Spirito je la mateno de Pentkosto sur la disĉiplojn kaj plenigas ilin . En la spirita tradicio la simboleco de tiu fajro restas kiel unu de la plej parolantaj simboloj de la agado de la Sankta Spirito . “Ne estingu la Spiriton!” (1 Tes 5,19 BIB). (1127, 2583, 718)

697   La nubo kaj la lumo. Tiuj du simboloj ĉiam estas kune prezentaj, kiam la Sankta Spirito aperas. Jam en la teofanioj de la Malnova Testamento revelacias la ĉu malhela ĉu hela nuboj la vivan savantan Dion kovrantaj Lian supernaturan gloron. Tiel ĉe Moseo sur la monto Sinaj , en la tabernaklo de la interligo kaj okaze de la trairado tra la dezerto ; ĉe Salomono okaze de la konsekrado de la templo . Ĉi tiuj bildoj realiĝis per Kristo en la Sankta Spirito. La Spirito venas super la virgulino kaj “superombras” ĝin, por ke ĝi koncipas Jesuon kaj naskas Lin . Sur la monto de la transfiguriĝo Li venas en nubo, “ĵetas ombron” super Jesuon, Moseon kaj Eijan, super Petron, Jakobon kaj Johanon, kaj “el la nubo venis voĉo, diranta: Ĉi tiu estas Mia Filo, Mia elektito; lin aŭskultu” (Luk 9,35 BIB). La sama “nubo” fine je la tago de la ĉieleniro prenas Jesuon el la vido de la disĉiploj ; je la tago de Lia reveno ĝi Lin revelacias kiel la homo-Filon en Lia gloro . (484, 554, 639)

698   La sigelo estas simbolo proksime staranta ĉe la unktado. Kristo ja estas tiu, kiun “la Patro sigelis” (Joh 6,27 BIB), kaj en Li la Patro ankaŭ nin sigelas . Ĉar la bildo de la sigelo [greke “sphragis”] ĉe la de la bapto, la konformacio kaj la ordinacio aludas la neestingeblan efikon de la unktado; ĝi estas uzata en kelkaj teologiaj tradicioj, por encerbigi neestingeblan ĥarakteron, la markon, kiu enmemorigas tiujn tri neripeteblajn n. (1295-1296, 1121)

699   La mano. Jesuo sanigas malsanulojn kaj benas infanojn surmetante al ili la manojn. En Lia nomo la apostoloj faras la samon . Per la surmetado de la manoj de la apostoloj estas donata la Sankta Spirito . La letero al la Hebreoj kalkulas la surmetadon de la manoj inter la “bazaj elementoj” de sia instruo . En siaj sakramentaj epiklezoj la eklezio konservis tiun signon de la ĉiopova elverŝo de la Sankta Sprito. (292, 1288, 1300, 1573, 1668)

700   La fingro. “Per la fingro de Dio” Jesuo ekzorcas demonojn . La leĝo de Dio estis skribita per “la fingro de Dio” sur ŝtonaj tabeloj (Eli 31,18 BIB), sed la de la apostoloj “skribita … letero de Kristo … per la Spirito de la vivanta Dio, ne sur ŝtonaj tabeloj, sed sur la karnaj tabeloj de la koro” (2 Kor 3,3 BIB). La himno “Veni, Creator Spiritus” vokas la Sanktan Spiriton kiel “fingro de la dekstro de la Patro” (Liturgia Horo: Himno por la vesproj de la pentekosta festo). (2056)

701   La kolombo. Je la fino de la diluvo (estanta bildo de la bapto) la kolombo ellasita el la arkeo revenas kun freŝa olivarbo en la beko kiel signo, ke la tero denove povas estis loĝata . Kiam Kristo eliras el la akvo de Sia bapto, la Sankta Spirito kiel kolombo sin metas sur Lin kaj ripozas sur Li . La Spirito Sin sobigas en la purigitan koron de la baptitoj kaj ripozas en ili. En kelkaj preĝejoj la sankta eŭkaristio estas reservata en kolombaforma metalujo [columbarium] pendigita super la altaro. La kolombo en la kristana ikonografio ekde la komenco estas simbolo de la Sankta Spirito. (1219, 535)

III • La Spirito kaj la Vorto de Dio en la tempo de la anoncoj

702   Ĝis la “pleneco de la tempo” la komuna elsendado de la Vorto kaj de la Spirito de la Patro restas kaŝita, sed jam de la komenco agas. La Spirito de Dio prepariĝas al la Mesio. Sen esti plene revelaciitaj, ambaŭ jam estas anoncitaj, por ke ili estu atenditaj kaj okaze de iliaj aperado akceptitaj. Pro tio esploras la eklezio, kiam ĝi legas la Malnovan Testamenton , al tio, kion la Spirito, “kiu paroli per la profetoj”, (kredokonfeso de Niceo-Konstantinopolo: Denzinger-Schönmetzer 150), volas diri al ni pri Kristo. (122, 107)

Sub “profetoj” la kredo de la eklezio ĉi tie komprenas tiujn, kiujn la Sankta Spirito inspiris per la viva kerigmo kaj per la verkado de la Sanktaj Libroj de la Malnova kaj Nova Testamentoj. La juda tradicio diferencas la leĝon (la unuaj kvin libroj, la tielnomata Pentateŭko), la profetojn (niaj tielnomataj historiaj kaj profetaj libroj) kaj la Skribojn (precipe la saĝolibroj kaj precipe la psalmoj) . (243)

En la kreo

703   El la Vorto kaj la Spiro de Dio eliras la estado kaj la vio de ĉiu kreitaĵo (292)

“Al la Sankta Spiriti apartenas, regi, sanktigi la kreitaron kaj ĝin animigi, ĉar Li estas samsubstanca kun Dio la Patro kaj la Filo … Al Li apartenas la potenco super la vivo, ĉar Li estanta Dio, Li konservas la kreitaro pr la Filo en la Patro” (Bicanca Liturgio, troparo de la Kristnaskaj noktomesoj je la dimanĉoj de la dua tono). (356)

704   “La homon formis Dio kun Siaj propraj manoj [tio signifas kun la Filo kaj la Sankta Spirito] … kaj li donis al la formita viando Sian propran figuron, ke eĉ la videblaĵo portu la Dian figuron” (S-ta Ireneo, demonstratio apostolica 11) (356)

La spirito de la Anonco

705   Kvankam misformita per la peko kaj per la morto, la homo restas kreita “laŭ la bildo de Dio”, laŭ la bildo de la Filo kreita, sed li perdis “la gloron de Dio” , estas prirabita de la “simileco” al Li. Kun la promeso, kiu iris al Abrahamo, komenciĝas la savoekonomio, en kies fino la Filo mem akceptas “la bildon” kaj ĝin renovigas en ties “simileco” kun la Patro redonanta al ĝi la gloron, la Spiriton, “kiu donas vivon”.

706   Kontraŭ ĉiu homa espero anoncas Dio al Abrahamo posteularon kiel frukto de la kredo kaj de la potenco de la Sankta Spirito. En ĝi estas benataj ĉiuj popoloj de la tero . Tiu posteularo estas Kristo , en kiu la elverŝo de la Sankta Spirito rekolektas la disigitajn infanojn de Dio . Per ĵuro Dio sin devigas, donaci Sian karan Filon kaj la “Spiriton de la promeso”, kiu estas “la unua parto de la heredo, kiun ni ricevu: la elaĉeto, per kiu ni fariĝos propraĵo de Dio” .

La teofanioj kaj la leĝo

707   La teofanioj [aperoj de Dio] heligas la vojon de la promesoj, komence de la patriarkoj super Moseo kaj Josua ĝis al la vizioj, kiuj malfermas la elsendadojn de la grandaj profetoj. La kristana tradicio ĉiam supozis, ke en tiuj teofanioj same revelaciis kaj “ombre” donis sin esti vidata kaj aŭdata la Vorto de Dio en la nubo de la Sankta Spirito.

708   Tiu Dia pedagogiko montras sin precipe en la dono de la leĝo . La leĝo estis donata kvazaŭ kiel “disciplina majstro”, por gvidi la popolon de Dio al Kristo . Sed ĉar la leĝo ne povas savi la homon prirabitan de la “similecoj” kun Dio, kaj lasas la pekon eĉ pli akre ekkoneblan , estas vekata la deziro al la Sankta Spirito, kiel tion montras la ve-vokoj de la psalmoj. (1961-1964, 122, 2585)

Je la tempo de la reĝoj kaj en la ekzilo

709   Kiel signoj de la promesoj kaj de la interligo la leĝo devintus destini la koron kaj la instalaĵojn de la popolo elirinta el la kredo de Abrahamo. “Se vi obeos mian voĉon kaj observos mian interligon … vi estos mia amata propraĵo inter ĉiuj popoloj” (Eli 19,5-6 BIB) . Sed laŭ Davido la polo ne povis kontraŭstari al la tento starigi regnon kiel la aliaj nacioj. Sed la regno promesita al Davido estos la verko de la Sankta Spirito; ĝi aparteno al la malriĉuloj en la Spirito. (2579, 544)

710   La neobeo de la leĝo kaj la malfideleco kontraŭ la interligo gvidas al la morto. Venos al la ekzilo; la promesoj ŝajnas esti neniigataj. Sed vere en tio montriĝas la mistera fideleco de la Savo-Dio, kaj en tio komenciĝas laŭ la Spirito la promesita renovigo. Estis necese, ke la Di-popolo trapasis tiun purigadon . Laŭ la planoj de Dio la ekzilo jam staras en la ombro de la kruco, kaj la “sankta resto”, kiu revenas, estas unu plej klara bild de la eklezio.

La atendo de la Mesio kaj lia Spirito

711   “Jen mi faros iun novan” (Jes 43,19 BIB). Du pofetaj linioj desegniĝas: Unu direkte al la atendado de la Mesio, la alia en la direkto de la anonco de nova Spirito. Ambaŭ direktiĝas al la malgranda resto, la popolo de la malriĉuloj , kio esperplene atendas la “konsoladon de Izrael” kaj la “elaĉeton de Jerusalem” (Luk 2,25. 38 BIB) (64, 522)

Pli alte estas montrata, kiel en Jesuo plenumiĝas la Mesio-atendoj, kiuj rilatas Lin. Ĉi tie ni limiĝas al tiuj, en kiuj la rilatoj inter la Mesio kaj ties Spirito klare montriĝas.

712   En la ĉapitroj pri Emanuel (“kiam Jesaja vidis la gloron de Jesuo”: Joh 12,41 BIB), precipe en Jes 11,1-2, komenciĝas aperi la esencaĵoj de la atendata Mesio: (439)

El la arbotrunko de Jiŝaj elkreskas rizo.

         Ŝoso juna el ties radiko fruktas.

         La Spirito de la Eternulo kuŝas sur li:

         la Spirito de la saĝeco kaj de la prudento,

         la Spirito de la konsilo kaj de la forto,

         la Spirito de la sciado kaj de la respektego. (Komparu Jes 11,1-2).

713   La trajtoj de la Mesio estas malkaŝataj precipe en la mizeroj de la Dio-Servisto . Ĉi tiuj kantoj antaŭdiras la senco de la pasiono de Jesuo kaj tiel aludas, kiamaniere Tiu donos la Sanktan Spiriton, por vivigi la multajn, ne de ekstere, sed akceptante nian “formon de sklavo” (Flp 2,7 BIB). Ĉar Li surprenas nian morton, Li povas transdoni al ni Sian Spiriton de la Vivo. (601)

714   Pro tio malfermas Kristo la bonan mesaĝon per tio, ke jenajn versojn de Jesaja (Jes 61,1-2) Li rilatas al Si (Lk 4,18-19 BIB):

La spirito de la Eternulo estas sur mi,

         Ĉar Li min sanktoleis, por bon-anonci al malriĉuloj;

         Li sendis min, por anonci liberecon al kaptitoj

         Kaj vidpovon al blinduloj,

         Por meti la vunditojn en liberecon,

         Por proklami favorjaron de la Eternulo.